Naslov
Antineoplastični lijekovi u terapiji karcinoma jajnika - mehanizam djelovanja
(Antineoplastic drugs in therapy of ovarian cancer - mechanism of action)

Autori
Pavlica, Vesna ; Javor, Eugen.

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Poglavlja u knjigama, stručni

Knjiga
Multidisciplinarni pristup u dijagnostici, liječenju i praćenju bolesnica s rakom jajnika ; potencijal HE4 i ROMA indeksa

Urednik/ci
Mayer, Ljiljana

Izdavač
Medicinska naklada

Grad
Zagreb

Godina
2017

Raspon stranica
99-104

ISBN
978-953-7468-37-8

Ključne riječi
Antineoplastični lijekovi, karcinom jajnika, mehanizam djelovanja
(Antineoplastic drugs, ovarian cancer, mechanism of action)

Sažetak
Liječenje karcinoma ovarija se zasniva na operativnom zahvatu i/ili kemoterapiji. Zajednički cilj i svrha liječenja je eradikcija bolesti i produženje života. Ukoliko se kemoterapija daje prije samog operacijskog zahvata onda govorimo o neoadjuvantnoj kemoterapiji. Svrha neoadjuvantne kemoterapije je smanjenja tumorske mase čime se neresektabilni tumori prevode u resektabilne. Također se i resektabilni tumori mogu podvrgnuti neoadjuvantoj kemoterapiji kako bi smanjenjem tumorske mase sama operacija bila manje ekstenzivna. Ukoliko se kemoterapija daje nakon operacijskog zahvata onda govorimo o adjuvantnoj kemoterapiji. Kemoterapeutici koji se koriste u kemoterapijskim protokolima za karcinom ovarija dijelimo na nespecifične za faze staničnog ciklusa i specifične za faze staničnog ciklusa. Također u novije vrijeme kod rekurentne bolesti se mogu koristiti i biološki lijekovi tzv. „on target drugs“. Kemoterapeutici nespecifični za faze staničnog ciklusa su ; spojevi platine (cisplatina i karboplatina). Cisplatina se veže ireverzibilno na DNA, uzrokuje odmotavanje dvostrukog heliksa DNA i inducira apoptozu stanice. Karboplatina djeluje istim mehanizmom samo su nuspojave rjeđe jer je 45 puta manje citotoksična od cisplatine. Kemoterapeutici specifični za faze staničnog ciklusa su ; taksani (paklitaksel i docetaksel), analozi kamptotekana (topotekan), podofilintoksini (etoposid), antipirimidini (gemcitabin) i antitumorski antibiotici (docetaksel). Paklitaksel i docetaksel djeluju kao inhibitori mikrotubula čime zamrzavaju mitozu, tzv. mitotički otrovi. Topotekan djeluje kao inhibitor topoizomeraze I, dok etoposid i doksorubicin djeluju kao inhibitori topoizomeraze II. Biološki lijekovi u koji se mogu upotrijebiti kod rekurentne bolesti karcinoma ovarija su Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) inhibitor (bevacizumab) i inhibitor humanih poli (ADP-riboza) polimeraza enzima (PARP-1, PARP-2, i PARP-3) (olaparib). Bevacizumab djeluje kao inhibitor VEGF-a čime sprečava njegovo vezanje za receptore Flt-1 (VEGFR-1) i KDR (VEGFR-2) koji se nalaze na površini endotelnih stanica. VEGF je proangiogeni citokin koji je glavni okidač vaskulogeneze i angiogeneze. Blokiranjem aktivnosti VEGF-a dolazi do regresije vaskularizacije tumora i formacije tumorske vaskulature. Olaparib se veže na aktivno mjesto na DNA-vezan PARP i sprečava disocijaciju PARP-a s DNA čime izostaje vezanje base excision repair (BER) enzima na to aktivno mjesto i popravak DNA. PARP ima ulogu u popravku lomova u jednostrukim lancima DNA i popravke u kromatinu. S obzirom da tumorske stanice imaju oštećene DNA oslanjaju se na PARP da ga popravi. Izostankom te aktivnosti dolazi do smrti tumorske stanice.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kliničke medicinske znanosti, Farmacija

POVEZANOST RADA