Naslov
Marulićeva Tropologija u svjetlu patrističke alegoreze (IV.)
(Marulić’s Tropology in The Light of Patristic)

Autori
Palameta, Miroslav

Izvornik
Colloquia Maruliana ... (1332-3431) 18 (2008), 18; 247-286

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Radovi u časopisima, članak, znanstveni

Ključne riječi
Stari i Novi zavjet; psalmi; pripovjedni obrasci; dekodiranje; kontrastiranje
(Old and New Testaments; the psalms; epic narrative pattern; decodification; contrasting)

Sažetak
Rad Marulićeva Tropologija (IV) zanima se proznim dijelom Marulićeve Davidijade koji je naslovljen Tropologica Davidiadis expositio držeći je ne samo pjesnikovom interpretacijom opjevanih događaja već i misaonom osnovom spjeva. Preispitujući njezinu strukturu opjevanih biblijskih zgoda od VIII. Do XI. pjevanja u njemu se analizira narav pjesnikova uvjerenja o povezanisti Starog i Novog zavjeta odnono njegova interpretacija ispunjenja starozavjetnih zgoda i proročanstava u kontekstu tradicionalnog kršćanskog obrazlaganja biblijskih tekstova. U tom smislu Marulićevo prepoznavanje skrivenih smislova u opjevanim biblijskim zgodama, bilo da su oni alegorijski, tropološki ili anagogijski, zasniva se uglavnom na složenijoj rečeničnoj ravnini. Dešifrirana značenja, koja suvremenom čitaocu izgledaju nejasna zbog nepredvidive izmjene pojedinih kodova, odnose se i u spomenutim pjevanjima na Krista i njegovu crkvu, na apostole i mučenike, na pogane i Židove, na kreposti i mane odnosno na posljednje stvari nakon smrti. Brojna tumačenja odnose se na Sveto pismo i odnos Židova i pogana prema njemu. Marulićevo interpretiranje biblijskih sadržaja o kralju Davidu u osnovi je podudarno s dugom tradicijom kršćanskih komentatora, iako je ono iscrpnije, detaljnije i složenije nego u spomenutih pisaca. On ne ponavlja ni u jednom slučaju ranije interpretacije, ali često s njima računa i na njih se razvidno referira ukoliko ne kolidiraju pjesnikovu interpretativnom rakursu. Posebno su mu zanimljive interpretacije psalama, ukoliko se odnose na likove i događaje iz spomenutih pjevanja. Sličan selektivan odnos je i prema rekvizitariju, posebice prema etimologijama na kojima često temelji svoja dekodiranja smislova. Iako u Tropologiji njegov odnos prema tradiciji obrazlaganja izglada humanističko-kritički, ta ista tradicija relevantna je u samoj kompoziciji spjeva. Brojna su mjesta u heksametrima Davidijade na kojima je pjesnik posredovao nadopunama ili konkretizacijama, ne samo iz drugih biblijskih knjiga ili psalama, već upravo iz tumačenja koja pripadaju tradiciji patrističke egzegeze ili autora koje ona uvažava, kao što je Josip Flavije. Vrlo jasna kristijanizacija biblijskog predloška posebice s čestim moraliziranjima, kršćanka invokacija u X. Pjevanju s svojim odjecima u nastavku, kontrastiranje s poganskim pjesništvom i brojne kršćanske metafore jasni su signali uz to da je cijeli spjev zapravo otvoren alegorijskom diskursu. Odstupanje od sadržaja izvornika odnosno njegovo prilagođavanje u pojedinim situacijama tijekom spomenutih pjevanja alegorijskoj interpretaciji tako da se može recipirati i na planu povijesnog i na planu mističnog smisla prevladavanje je tradicionalnog homerskog odnosno vergilijanskog epskog pripovijednog obrasca. Mjesta pak u spjevu s jasnim i opsežnijim alegoriziranjem, kao što je to izrazito u VIII. pjevanju, ponajprije legitimiraju sve signale alegorijskog diskursa i onda najjasnije potvrđuju kao je Davidijada po svom vrsnom određenju zapavo sacra poesis.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Filologija

POVEZANOST RADA