Naslov
HIDROLOŠKE PROMJENE DUŽ TOKA RIJEKE CETINE
(Man´s influence on the hydrological regime of the karst river Cetina)

Autori
Bonacci, Ognjen ; Roje-Bonacci, Tanja

Izvornik
Hrvatske vode (1330-1144) 9 (2001), 37; 395-408

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Radovi u časopisima, članak, znanstveni

Ključne riječi
hidrologija krša; utjecaj rada čovjeka; krška rijeka Cetina; Dinarski krš
(Karst river hydrology; Flow regime; Anthropological influence; Dinaric karst; Cetina River (Croatia and Bosnia-Herzegovina))

Sažetak
Cetina predstavlja tipični krški vodotok dubokog i razvijenog Dinarskog krša. Površina i granice njenog sliva nisu precizno određeni zbog postojanja složenih i do danas nedovoljno poznatih podzemnih krških veza i oblika koji upravljaju procesima cirkulacije vode u prostoru. Veličina površine sliva procijenjena je od brojnih autora a kreče se od 3700 do 4300 km2. Dužina otvorenog toka Cetine od izvora do ušća iznosi oko 105 km. Korištenjem metode Thissenovih poligona izračunata je srednja godišnja oborina sliva od 1380 mm. Sliv rijeke Cetine izgrađen je od karbonatnih naslaga trijasa, jure i krede. Zapadni dio sliva uz rijeku Cetinu nazvan je izravnim tj. topografskim slivom. Određen je na osnovi površinskih morfoloških oblika spajanjem vrhova planinskih lanaca. Ovaj se dio sliva pretežno nalazi u Hrvatskoj. Istočni dio sliva naziva se neizravnim a pripada uglavnom teritoriju Bosne i Hercegovine. Vode iz njega podzemnim putem dotiču u zapadni izravni dio sliva. Javljaju se u obliku brojnih povremenih i stalnih krških izvora. Počevši od 1960. godine na rijeci Cetini ali i na njenom slivu izvršeni su brojni hidrotehnički zahvati. Izgrađeno je pet hidroelektrana, četiri akumulacije, tri duga cjevovoda itd. Njihov rad bitno je izmijenio prirodni režim. Rijeka Cetina u hidrološkom smislu danas je podijeljena na dva dijela. U gornjem uzvodnom dijelu dužine 65 km i površine između 3200 i 3800 km2 došlo je do preraspodjele hidrološkog režima tijekom godine. Male vode su povećane, velike smanjene a srednje su uglavnom ostale iste. Dio toka Cetine nizvodno od brane Prančevići izgubio je najveći dio svojih prirodnih voda. Srednji godišnji protok koji je u prirodnom stanju iznosio oko 100 m3/s pao je ispod 10 m3/s. U članku je posebno istaknuta činjenica da elektroprivreda ne poštuje dogovoreni iznos tzv. biološkog minimuma koji bi obavezno trebala puštati iz akumulacije Prančevići a koji iznosi 8 m3/s.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Građevinarstvo

POVEZANOST RADA