Naslov
Razvoj metode za brzo otkrivanje dinamičnih mutacija u sindromu fragilnog X
(DEVELOPMENT OF THE METHOD FOR SIMPLE AND RAPID DYNAMIC MUTATION ANALYSIS IN THE FRAGILE X SYNDROME)

Autori
Hećimović, Silva

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Prehrambeno-biotehnološki fakultet

Mjesto
Zagreb

Datum
01.03

Godina
2000

Stranica
158

Mentor
Pavelić, Krešimir

Ključne riječi
sindrom fragilnog X; dinamične mutacije; ponavljajući slijed tripleta CGG; metoda PCR; molekularno otkrivanje bolesti; populacijske studije / analize probiranja
(fragile X syndrome; dynamic mutations; tandem CGG repeat region; PCR method; molecular diagnosis; population / screening studies)

Sažetak
Nove spoznaje o molekularnoj osnovi sindroma fragilnog X, najučestalijeg nasljednog oblika mentalne retardacije, omogućile su razvoj molekularno-genetičkih metoda za otkrivanje oboljelih osoba i njihovih obitelji, pridonoseći prevenciji bolesti. Ispitivanje na razini DNA, odnosno otkrivanje najučestalije mutacije koja uključuje produljenje slijeda tripleta CGG unutar gena FMR1 (engl. Fragile X Mental Retardation 1), omogućava točno dijagnosticiranje sindroma fragilnog X. Pri tom je najčešće korištena metoda hibridizacije po Southernu koja, zbog svoje dugotrajnosti i neekonomičnosti, nije prikladna za rutinska otkrivanja bolesti. U ovom smo radu prikazali novu, točnu i pouzdanu metodu lančane reakcije polimeraze (PCR). Ova metoda se zasniva na upotrebi Expand Long PCR sustava koji umnaža normalne, premutacijske alele i alele s punom mutacijom te omogućava potpunu analizu duljine slijeda CGG u genu FMR1. Dokazivanje normalnih alela provodi se u gelu agaroze bojanjem s etidij bromidom, što ukazuje da se ova metoda može koristiti u populacijskim studijama velikog broja ispitanika. Umnožene premutacije i pune mutacije otkrivaju se hibridizacijom s digoksigeninom obilježenom probom 5'-(CGG)5-3' te kemiluminiscentnom detekcijom. Točnost Expand Long PCR protokola potvrđena je metodom hibridizacije po Southernu. U ovom smo radu predložili novu strategiju otkrivanja bolesti sindroma fragilnog X prema kojoj bi se ova nova metoda PCR koristila kao prvi molekularni test u analizi mutacije. Za razliku od brojnih populacijkih studija sindroma fragilnog X u kojima je provedeno ispitivanje bolesti na neselektiranoj skupini ispitanika s mentalnom retardacijom, zastojem u razvoju, problemima učenja ili autističnim ponašanjem, u ovom smo radu analizu bolesti proveli u grupi klinički preselektiranih osoba. Skupina ispitanika sačinjavala je 115 djece s mentalnom retardacijom nepoznatog uzroka ili obiteljskom pojavom bolesti kod kojih je još bila zamijećena barem jedna fizička i/ili osobitost ponašanja često prisutna u osoba sa sindromom fragilnog X. Utvrdili smo relativno visoku učestalost bolesti (14, 8% sveukupno, 19, 3% u muškaraca), što ukazuje da jednostavna preselekcija ispitanika može znatno povećati postotak otkrivenih oboljelih osoba te na taj način pridonijeti ekonomičnosti testiranja. Retrospektivnom analizom šest najučestalijih fenotipskih osobitosti sindroma fragilnog X potvrdili smo da jednostavan test bodovanja ovih osobina može dodatno preselektirati rizične osobe. Naši rezultati su također pokazali da je ovaj sindrom nedovoljno dijagnosticiran u Hrvatskoj te da se moraju napraviti dodatni napori u svrhu potpunijeg i pravovremenog otkrivanja osoba sa sindromom fragilnog X.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Temeljne medicinske znanosti

POVEZANOST RADA