Naslov
Inteze i kemo-enzimske transformacije glikokonjugata s esterskim i amidnim tipom veze
(Syntheses and chemo-enzymic transformations of glycoconjugates with ester and amide type bonds)

Autori
Car, Željka

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Prirodoslovno-matematički fakultet

Mjesto
Zagreb

Datum
04.10

Godina
2011

Stranica
110

Mentor
Tomić-Pisarović, Srđanka

Ključne riječi
hidrolitički enzimi ; 1-aminoadamantilni glikokonjugati ; β-ciklodekstrin ; 1H NMR titracija ; inkluzijski komleksi ; 3-hidroksipiridin-4-oni ; antitumorska ispitivanja
(hydrolytic enzymes ; 1-aminoadamantyl glycoconjugates ; β-cyclodextrin ; 1H NMR titration ; inclusion complexes ; 3-hidroxypyridine-4-ones ; antitumor testings)

Sažetak
U jednom dijelu ove disertacije opisana je sinteza aciliranih metil-2-acetamido-2-deoksi- α-D- manopiranozidnih derivata 5-10 i aciliranih derivata adenozina 11-15 gdje su kao acili korišteni acetil i pivaloil. Acilirani derivati adenozina 11-15 povrgnuti su transformacijama pomoću hidrolitičkih enzima (BChE, PLE, PPL, subtilizin i α-kimotripsin). Najbolja regioselektivnost postignuta je hidrolizom tetraacetata adenozina 12 i triacetata adenozina 13 uz BChE pri čemu je došlo do hidrolize acetila s primarnog položaja riboznog dijela molekule te su izolirani triacetat 18 i diacetat 19 sa slobodnim 5'-OH skupinama. Drugi dio disertacije bavi se adamantilnim derivatima galaktoze (36α, 36β, 37α i 37β) koji su pripravljeni radi mogućeg biološkog djelovanja te proučavanja inkluzijskih kompleksa s beta- ciklodekstrinom metodom 1H NMR titracije. Glikozidacija benzilima zaštićene molekule galaktopiranoze kiralnom poveznicom (metil-(R)- ili (S)-3- hidroksi-2-metilpropionat) provedena je trikloracetimidatnom metodom dajući anomerne smjese estera 30α, β i 31α, β. Nakon kromatografskog odvajanja anomerno čisti esteri saponifikacijom su prevedeni u odgovarajuće karboksilne kiseline 32α, 32β, 33α i 33β. Aktivacijom karboksilnih skupina EDC/HOBt metodom ostvarena je amidna veza ovih derivata s 1-aminoadamantanom te su sintetizirani najprije konjugati 34α, 34β, 35α i 35β koji su uklanjanjem zaštitnih skupina prevedeni u konačne amide 36α, 36β, 37α i 37β. Osim s adamantilnim derivatima galaktoze inkluzijski kompleksi s β- ciklodekstrinom proučavani su i na ranije pripravljenim analognim amidnim derivatima manoze (38α, 38β, 39α i 39β). Za spojeve 37β i 39β metodom 1H NMR titracije određena je stehiometrija kompleksiranja (1:1) kao i konstante vezivanja nastalih kompleksa. U trećem dijelu opisana je priprava N-aril supstituiranih 3-hidroksi-2-metilpiridin-4- onskih derivata 40 i 41 te amidno-esterskog konjugata 42 u svrhu ispitivanja sposobnosti keliranja Fe(III) u otopini te mogućeg biološkog djelovanja. Spoj 42 nastao je uvođenjem adamantanskih jedinica na derivat 40 uz pomoć anhidrida 2-(adamantan-1- il)octene kiseline. Sva tri spoja pokazala su antiproliferativni učinak na tri tipa ljudskih tumorskih stanica: raka dojke (MCF-7), raka debelog crijeva (HCT 116) i raka pluća (H 460). Svi su sintetizirani derivati potpuno okarakterizirani 1H i 13C NMR spektroskopijama te standardnim analitičkim postupcima. Spojevima 7 i 40 određene su kristalne strukture.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kemija

POVEZANOST RADA