Naslov
Biciklički furopirimidinski derivati L-askorbinske kiseline: sinteza i citostatska ispitivanja
(Bicyclic furopyrimidine derivatives of L-ascorbic acid: synthesis and citostatic evaluations)

Autori
Korajac, Đenana

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, diplomski rad

Fakultet
Fakultet kemijskog inženjerstva i tehnologije

Mjesto
Zagreb

Datum
30.11

Godina
2006

Stranica
60

Mentor
Mintas, Mladen

Neposredni voditelj
Gazivoda, Tatjana

Ključne riječi
L-askorbinska kiselina; C-5 supstituirani pirimidinski derivati; furo[2; 3-d]pirimidinski derivati; citostatska aktivnost
(L-ascorbic acid; C-5 substituted pyrimidine derivatives; furo[2; 3-d]pyrimidine derivatives; cytostatic activities)

Sažetak
Mnogi C-5 modificirani pirimidinski nukleozidi i nukleotidi imaju značajnu primjenu kao antivirusni i antitumorski agensi. Sintetska metodologija za vezivanje lanca u položaju C-5 pirimidinskog prstena uključuje paladijem katalizirane reakcije nesimetričnih stanana s aril halidima u Stille-ovoj reakciji ili sintezu terminalnih alkina s aril halidima u Sonogashira reakciji. Istraživanje odnosa strukture i aktivnosti pokazalo je da je prisutnost nezasićenih supstituenata i malih heterocikla u položaju C-5 uracila nužna za antivirusno djelovanje. Potvrđeno je da su biciklički furopirimidini aktivni i selektivni inhibitori varicella-zoster virusa (VZV). Antivirusna aktivnost uzrokovana je furanskim prstenom supstituiranim s lancem duljine C8-C10. Zamjenom alkilnog lanca sa p-alkilfenilom dolazi do značajne aktivnosti u subnanomolarnom koncentracijskom području spojeva protiv virusa VZV. Novi C-5 supstituirani pirimidinski i furo[2, 3-d]pirimidinski derivati L-askorbinske kiseline sintetizirani su Stille-ovom reakcijom 5-joduracil-4, 5-didehidro-5, 6-dideoksi-L-askorbinske kiseline s organostananima i Sonogashira reakcijom s terminalnim alkinima. Novosintetizirani spojevi ispitani su na antitumorska djelovanja. Među C-5 supstituiranim spojevima 5-(etinilfenil)uracil derivat L-askorbinske kiseline (8) pokazao je najizraženiju citostatsku aktivnost protiv svih ispitanih stanica tumora (IC50: 1-8, 2 μ M). Međutim, taj spoj je također citotoksičan na ljudske stanice fibroblasta (WI 38). 5-(Etinilfenil)uracil-2, 3-di-O-benzilirani derivat L-askorbinske kiseline (6) pokazao je slab, ali selektivni inhibitorni učinak protiv karcinoma dojke (MCF-7 ; IC50: 55 μ M), te nije citotoksičan na normalne ljudske fibroblaste (WI 38). Iz serije bicikličkih spojeva 6-butilfuropirimidin (11) i 6-p-bromfenilfuropirimidin (15) pokazali su najbolju citostatsku aktivnost (IC50: 4, 5-20 μ M), posebice protiv leukemije kod miša (L1210) i preobraženih T-limfocita kod čovjeka (Molt4/C8 i CEM).

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kemija

POVEZANOST RADA