Naslov
Koordinacija odabranih esencijalnih metalnih iona u inzulinu
(Coordination of selected essential metal ions in insulin)

Autori
Prugovečki, Biserka

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Prirodoslovno-matematički fakultet

Mjesto
Zagreb

Datum
08.04

Godina
2005

Stranica
88

Mentor
Matković-Čalogović, Dubravka

Ključne riječi
inzulin; koordinacija; esencijalni metali; rentgenska strukturna analiza
(insulin; coordination; essential metal; X-ray structural analysis)

Sažetak
U ovoj doktorskoj disertaciji su prikazani rezultati strukturnih istraživanja derivata inzulina. Uz prisustvo cinkovih iona, molekule inzulina se povezuju u heksamere. Iako se u gušterači pohranjuje u obliku heksamera, inzulin je aktivan kao monomer koji ne sadrži cinkov ion. Još prije 70 godina otkriveno je da drugi metalni ioni mogu zamijeniti cinkov ion, no do danas je objavljen samo jedan strukturni rad na tu temu. Priređeni su monokristali molibdenovog, niklovog i bakrovog derivata inzulina metodom difuzije para u visećoj kapi. Navedeni derivati inzulina pripadaju 2Zn formi (T6 forma) inzulina. Također je priređen i monokristal cink-klorovog derivata inzulina kristalizacijom uz prisustvo NaCl koji pripada 4Zn tipu (T3R3f forma). Svi proučavani inzulinski derivati kristaliziraju u trigonskom sustavu u prostornoj grupi R3. Strukture molibdenovog, niklovog, bakrovog i cink-klorovog derivata inzulina utočnjene su do faktora nepouzdanosti R = 15, 02 % i Rfree = 18, 17 % za molibdenov derivat ; R = 13, 98 % i Rfree = 19, 19 % za niklov derivat ; R = 15, 81 % i Rfree = 20, 96 % za bakrov derivat te R = 21, 0 % i Rfree = 24, 6 % za cink-klorov derivat inzulina. U niklovom i bakrovom derivatu, dva iona Ni2+ tj. Cu2+ koji su zamijenili cinkove ione su oktaedarski koordinirani s tri His B10 / His D10 NE2 atoma i dodatno s tri molekule vode. U slučaju Mo(VI) derivata inzulina dva molibdenova atoma su također oktaedarski koordinirana s tri His B10 / His D10 NE2 atoma i tri kisikova atoma. Ne uviđa se značajnija promjena u konformaciji molekule inzulina u istraživanim derivatima inzulina. U cink-klorovom derivatu inzulina nalaze se dva cinkova iona koji su tetraedarski koordinirani (s dva iona klora, His D5 / His H5 NE2 atomom te His D10 / His H10 NE2 atomom), te dva koji su statistički nesređeni s oktaedarskom (tri histidina His B10 / His F10 NE2 atoma te s tri molekule vode) i tetraedarskom koordinacijom (tri His B10 / His F10 NE atoma te klorovim ionom).

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kemija

POVEZANOST RADA