Naslov
Sinteza benzhidrilnih difenil-fosfinata i nukleofugalnost difenil-fosfinatne izlazne skupine u vodenim otopinama etanola
(Synthesis of benzhydryl diphenylphosphinate and nucleofugality of diphenylphosphinate leaving group in aqueous ethanol)

Autori
Tarandek, Ivana ; Turković, Lu

Vrsta, podvrsta
Ostale vrste radova, rektorova nagrada

Godina
2018

Ključne riječi
difenil-fosfinat, benzhidrilni supstrat, nukleofugalnost, reaktivnost, solvoliza
(diphenylphosphinate, benzhydrylium substrates, nucleofugality, reactivity, solvolysis)

Sažetak
Spojevi 4-fluorbenzhidril-difenil-fosfinat, 4-metilbenzhidril-difenil-fosfinat, 4, 4'-dimetilbenzhidril-difenil-fosfinat i 4-metoksibenzhidril-difenil-fosfinat sintetizirani su reakcijom odgovarajućeg benzhidrilnog bromida sa srebrovom soli difenil-fosfinata u acetonitrilu uz vrlo visoko iskorištenje (iznad 90%). Podvrgnuti su solvolizi u 80- i 60%-tnom etanolu, pri čemu su im konduktometrijskom metodom određene konstante brzine solvolize, u svrhu određivanja nukleofugalnosti difenil-fosfinatne izlazne skupine. Uvrštavanjem izmjerenih vrijednosti logaritama konstanti brzine solvolize, log k, i poznatih parametara elektrofugalnosti supstituiranih benzhidrila, Ef, u jednadžbu log k25 °C = sf (Nf + Ef) dobiveni su pravci ovisnosti log k o Ef visokog stupnja korelacije (R2 = 0, 999) za oba otapala te su određene vrijednosti Nf i sf. U 80%-tnom etanolu Nf iznosi 0, 19, a sf je 0, 93, dok je u 60%-tnom etanolu Nf = 0, 49 i sf = 0, 89. Sukladno očekivanjima, Nf parametar je veći u otapalu s većim udjelom vode (60%-tni etanol). Dakle, u polarnijem otapalu difenil-fosfinat je bolja izlazna skupina. U usporedbi sa strukturno sličnim difenil-fosfatom u 80%-tnom etanolu (Nf/sf = 3, 82/0, 89) difenil-fosfinat je osjetno lošija izlazna skupina (slabije stabilizirani nukleofug). Dobiveni rezultati svrstavaju ga među umjereno jake nukleofuge na ljestvici nukleofugalnosti koja se proteže od acetata kao najmanje reaktivne izlazne skupine (Nf/sf = –4, 73/1, 18) do tosilata kao najreaktivnije (Nf/sf = 7, 45/0, 80).

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kemija

Napomena
Mentor: Mirela Matić

POVEZANOST RADA