Naslov
Konceptualna metafora FILM JE BIĆE u filmovima francuskog impresionizma
(Conceptual Metaphor FILM IS BEING in the French Impressionist Cinema)

Autori
Dunat, Silvana

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Sveučilište u Zadru

Mjesto
Zadar

Datum
14.09

Godina
2020

Stranica
251

Mentor
Vojković, Saša (mentor) ; Vrbančić, Mario (komentor)

Ključne riječi
vizualna metafora ; multimodalna metafora ; kamera-oko ; film-biće ; impresionistički film ; mentalni prostor ; nijemi film ; francuski impresionizam
(visual metaphor ; multimodal metaphor ; camera-eye ; film-being ; impressionist film ; mental space ; silent film ; French impressionism)

Sažetak
Film kao audiovizualni medij koji se manifestira kroz integraciju različitih osjetilnih oblika kao mehanizama ekspresivnosti (slika, zvuk, govorni i pisani jezik) nameće se kao produktivno izvorište spoznaje na različitim razinama proizvodnje značenja, a tradicionalne filmske metafore koje se pojavljuju u tekstovima filmskih povjesničara, kritičara i teoretičara kao što su „film kao vizualna glazba“, „film kao pokretna slika“, „film kao prozor“, „kamera-olovka“, „film kao jezik“, „film kao san“, „kino-oko“ i druge upućuju na to da priroda i ontologija filma nisu proizvoljne te da kognitivna metafora ima ključnu ulogu u formiranju filma kao novog oblika umjetnosti, ali i nove značenjske domene. Filmu se stoga pristupa kao izuzetno složenoj ciljnoj konceptualnoj domeni, specifično u početnom razdoblju njegovog razvoja te se proučavaju mehanizmi konceptualizacije medija kroz različite izvorne domene, a posebno domenu ljudskog tijela. Kroz teorijski okvir kognitivne semiotike obrađuju se pojavnosti konceptualnih metafora i u manjem dijelu metonimija na primjeru teoretskih tekstova i filmova autora pripadnika francuskog impresionizma, koje Bordwell (1987) smješta u razdoblje između 1918. i 1929. godine, te se definiraju izvorne značenjske domene koje ulaze u neposrednu integraciju s domenom filma i na taj način je strukturiraju. U povijesti nijemog filma francuski impresionizam, kojeg Bordwell naziva prvom avangardom, odigrao je ključnu ulogu u oblikovanju filma kao umjetnosti jer je ne samo unio eksperiment i nove, inovativne pristupe u zanatsku formu narativnog filma već i postavio temelje teoriji filma. Mnogi filmski autori su ujedno bili i teoretičari i filmski kritičari (Dulac, Delluc, Epstein, L'Herbier i drugi) što je omogućilo da se analiza metaforičkih pojavnica u jezičnim strukturama u radu usporedi s analizom vizualnih metafora u samim filmovima. Na taj način potvrđene su zajedničke metaforičke pojavnice što ukazuje na to da jezične i slikovne metafore ne pripadaju samo površinskim strukturama izraza već su kognitivno utemeljene u strukturama misli. Generalizirane su četiri grupe metaforičkih prijenosa: FILM JE JEZIK, FILM JE UMJETNOST, FILM JE TEHNOLOGIJA POKRETA / PRIJEVOZNO SREDSTVO i FILM JE BIĆE te su na temelju toga definirane osnovne izvorne domene konceptualizacije filma: jezik, umjetnost, komunikacija/transport i ljudsko tijelo. Domena ljudskog tijela se uspostavlja kao temeljna izvorna domena konceptualizacije impresionističkog filma te se detaljno istražuju struktura metafore FILM JE (LJUDSKO) BIĆE i njoj pripadajuće vizualne metafore na primjeru odabranih filmova. Obrađuje se pogled kao središnji koncept ove metafore što je u skladu s naglašenom uporabom kamere i subjektivnim aspektom impresionističkog stila koje naglašava Bordwell. Pogledom se uspostavljaju asocijativne veze s drugim konceptima unutar domene filma kao što su pokret, prostor i vrijeme, te se metonimijskim procesima ostvaruje iluzija perceptivne cjelovitosti. Pogled proizvodi prostor pa se upravo semantičkim ekstenzijama pogleda kamera- oko od vanjskog usmjerava prema unutarnjem čime film od bića akcije postaje biće kontemplacije. Pri tom ključnu ulogu ima pokret jer ukazuje na porijeklo pogleda kao atributa dinamičnog promatrača i izvorište subjektiviteta. U radu se predlaže nova shema formiranja mentalnog prostora kroz pogled i pokret kamere koja uspostavlja vezu između vizualnog/filmskog i mentalnog/ljudskog te pokušava objasniti kako se u filmu konstruira značenje. Na temelju predložene sheme revidiraju se tradicionalni obrasci kroz koje se sagledava povijest filma.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Znanost o umjetnosti

POVEZANOST RADA