Naslov
W opozycji do Moskwy. Jugosłowiańska „droga do socjalizmu” w latach 1948–1956
(In Opposition to Moscow. Yugoslav “Path to Socialism” in the Years 1948–1956)

Autori
Sokulski, Mateusz ; Previšić, Martin

Izvornik
Pamięć i Sprawiedliwość (1427-7476) 28 (2016), 28; 395-417

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Radovi u časopisima, članak, znanstveni

Ključne riječi
Jugosławia, rok 1956, blok wschodni, Związek Radziecki, polityka międzynarodowa, represje polityczne, Goli otok, komunizm
(Yugoslavia, The Year 1956, Eastern Block, Soviet Union, international policy, political repression, Goli otok, communism)

Sažetak
Badania nad znaczeniem przemian w Europie Środkowo-Wschodniej, zapoczątkowanych walką o władzę w ZSRR po śmierci I sekretarza KC KPZR1 Józefa Stalina w marcu 1953 r., a zakończonych z końcem roku 1956, kiedy to został zarysowany charakter nowego modelu imperium radzieckiego w Europie Środkowo-Wschodniej, ukazują ważne zmiany, które zaszły wówczas na tym obszarze. Historycy zwykle odnoszą je jednak do samego ZSRR i podległych mu państw, podczas gdy ewolucja komunizmu radzieckiego wpłynęła również na przeobrażenia wewnętrzne oraz zmiany w polityce zagranicznej Jugosławii, państwa funkcjonującego od 1948 r. poza strukturami bloku wschodniego. Czeski historyk Jan Rychlik zauważył, że tajny referat I sekretarza KC KPZR Nikity Chruszczowa, wygłoszony w przeddzień zakończenia XX Zjazdu KPZR (14–25 lutego 1956 r.), oznaczał delegitymizację okresu stalinowskiego, a dla I sekretarza KC Związku Komunistów Jugosławii (ZKJ2) Josipa Broza-Tity był równoznaczny z uznaniem przez Kreml, że winę za konflikt między Jugosławią a ZSRR z 1948 r. ponosił ówczesny przywódca radziecki3. Aby zrozumieć znaczenie roku 1956 w dziejach Jugosławii, kiedy to w wyniku przemian w bloku wschodnim doszło do wykrystalizowania i legitymizacji założeń niezależnego od Moskwy modelu państwa komunistycznego oraz suwerennej polityki zagranicznej, konieczne jest omówienie przeobrażeń po zerwaniu sojuszu z państwami bloku wschodniego w 1948 r. W niniejszym artykule zamierzamy przedstawić charakter jugosłowiańskiego reżimu politycznego i jego przemiany w latach 1948– 1956 zarówno w odniesieniu do polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej. Do analizy wykorzystano publikowane oraz niepublikowane materiały źródłowe z archiwów państw byłej Jugosławii, Rosji4 oraz literaturę przedmiotu.

Izvorni jezik
Pol

Znanstvena područja
Povijest

POVEZANOST RADA