Naslov
Zadarski akvatorij u Pîrî Reisovoj Knjizi pomorstva iz 1526. godine: Pomorsko-geografske slike dijela hrvatskoga Jadrana
(The Zadar maritime zone in Pîrî Reis’ Book of Navigation of 1526: maritime and geographical images of part of the Croatian Adriatic)

Autori
Kozličić, Mithad ; Mlinarić, Dubravka ; Andrić, Marta

Izvornik
Geoadria (1331-2294) 20 (2015), 2; 119-147

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Radovi u časopisima, članak, znanstveni

Ključne riječi
kartografija; Kitâb-ı Bahriye; peljar; Pîrî Reis; povijest pomorstva; slika Drugoga; zadarski akvatorij
(cartography; pilot; history of maritime affairs; Pîrî Reis; Kitâb-ı Bahriye; Zadar maritime zone; image of the Other)

Sažetak
U radu su analizirane karte i tekstualni geografski opisi (peljar) zadarskog akvatorija iz djela Kitâb-ı Bahriye (Knjiga pomorstva) osmanskog moreplovca, pirata i kasnije admirala Pîrî Reisa. Komparativnom analizom sravnjeno je više primjeraka toga plovidbenog priručnika iz dosad poznatih istanbulskih izvora, ali i manje poznati primjerak iz Umjetničkog muzeja Walters (Walters Art Museum) u Baltimoru. Cilj je bio usporediti saznanja koja su o širem zadarskom prostoru posredstvom skrovitog rada stranca iz neprijateljskih redova, Pîrî Reisa, dobili Osmanlije u odnosu na radove suvremenih mu mletačkih kartografa, kao “domaćina” na istočnoj jadranskoj obali. Preispitivanje njegova rada iz povijesno kartografske ali i imagološko-geografske perspektive pokazuje da je uspio izbalansirati potrebu za nastankom navigacijski i geografski iznimno kvalitetnog materijala s vlastitom pozicijom stranca na istočnom Jadranu. Kartografske i narativne slike Pîrî Reisa o zadarskom akvatoriju predstavljaju odraz dosega i mogućnosti osmanske kartografije što omogućuje njezino preispitivanje. Razlog leži u činjenici da kvaliteta kartografskog i narativnog dijela produkcije Pîrî Reisa nije dosegnuta u onodobnim plovidbenim priručnicima. Korištena toponimija upućuje na to da se Pîrî Reis služio tuđim dostupnim izvorima, primjerice uputama za plovidbu, ali ih je kombinirao s brojnim vlastitim opažanjima. Stoga njegov rad predstavlja posve izvoran opis zadarskog akvatorija, koji zbog obilja novih podataka donosi potpuno nove znanstvene spoznaje. / This paper contains the analysis of maps and textual geographical descriptions (pilot) of the Zadar maritime zone from the work Kitâb-ı Bahriye (Book of Navigation) by Pîrî Reis, an Ottoman seafarer, pirate and later admiral. Comparative analysis was made of several examples of that navigational manual from Istanbul sources known to date and also from a lesser-known example from The Walters Art Museum in Baltimore. The objective was to compare the information obtained by the Ottomans regarding wide Zadar area based on the secretive work of a foreigner from ranks of the enemy, Pîrî Reis, with that shown in the works of his contemporary Venetian cartographers, his‘hosts’ on the eastern Adriatic coast. Providing either the historical-cartographical or imagologicalgeographical perspective, the research reveals that Pîrî Reis managed to balance the demand for production of high quality navigation and geographical materials with his position as a foreigner on the east Adriatic. Cartographic and narrative images of the Zadar maritime zone by Pîrî Reis represent a reflection of the scope and possibilities of Ottoman cartography, enabling its reappraisal. The reason lies in the fact that the quality of the cartographic and narrative output of Pîrî Reis was not achieved in the navigational manuals of that time. The toponyms employed indicate that Pîrî Reis used other accessible sources, for example, navigation instructions, but he combined them with numerous observations of his own. Therefore, his work represents a totally original description of the Zadar maritime zone which, due to a lot of new information it contains, provides completely new scholarly cognisance.

Izvorni jezik
Hrvatski, engleski

Znanstvena područja
Demografija, Povijest

POVEZANOST RADA