Naslov
Što znamo o rizicima pornografije: istraživanja učinaka konzumiranja seksualno eksplicitnih materijala
(What do we know about the risks of porn: on research of effects of sexually explicit material consumption)

Autori
Landripet, Ivan

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Sažeci sa skupova, neobjavljeni rad, znanstveni

Skup
Ljetna sociološka škola „Sociologija spola i kultura roda”

Mjesto i datum
Zagreb, Hrvatska, 24.09.2012. - 30.09.2012

Vrsta sudjelovanja
Pozvano predavanje

Vrsta recenzije
Nije recenziran

Ključne riječi
pornografija; rizici konzumiranja pornografije; seksualno eksplicitni materijali; feminizam; seksizam; seksualno nasilje
(pornography; pornography consumption risks; sexually explicit material; feminism; sexism; sexual violence)

Sažetak
Seksualno eksplicitno prikazivanje ljudskog tijeka i ljudske seksualne interakcije u većini kultura od pamtivijeka je osporavano i zabranjivano. Posljednji veliki val intenzivne rasprave o toj temi u suvremenim zapadnim društvima pokrenuo je trend liberalizacije i legalizacije pornografije s kraja šezdesetih i početka sedamdesetih godina 20. stoljeća i posljedična sve šire dostupnost raznovrsnih seksualno eksplicitnih materijala (SEM), koja svoj vrhunac ostvaruje s internetskom pornografijom. Osobito uvjerljiva, ali i teorijski utemeljena, jest feministička kritika pornografije, koja postulira pogubnost konzumacije takvih sadržaja zbog popularizacije i utvrđivanje seksističkih i mizoginičnih vrijednosti te ideološkog i psihološkog ohrabrenje za počinjenje seksualne agresije, posebno kod adolescenata. Argumentima o devijantnim i antisocijalnim učincima pornografije suprotstavljaju se oni protucenzuristički, dijelom također feminističke provenijencije, ističući, uz imperativ slobode ženske seksualne ekspresije, emancipativni i edukativni potencijal SEM-a, pa i onaj supstitutivni, prema kojemu pornografija služi kao društveno prihvatljiv odušak seksualnim impulsima, potencijalno i onim nasilnim. Iniciranje tih rasprava potiče i provođenje analiza prezentacije seksualnosti u pornografiji, kao i empirijske provjere teza o utjecaju SEM-a na stavove i ponašanje konzumenata. Fokusirajući se na potonje od navedena dva temeljna područja istraživanja pornografije, predavanje donosi sažeti prikaz metodoloških pristupa izučavanju ove tematike – eksperimentalnih studija, anketnih i kvalitativnih istraživanja te analiza vremenskog kretanja stopa seksualnog nasilja, zajedno s njihovim prednostima i ograničenjima – te sažetak postojećih spoznaja o efektima uporabe SEM-a. Na temelju akumulacije spoznaja koje proizlaze iz četrdeset godina kontinuirane istraživačke prakse u velikom broju zemalja i kultura, primjenom različitih metodoloških i analitičkih pristupa na različitim općim i specifičnim populacijama, autori su suglasni u ocjeni da najpogubnijih pretpostavljenih posljedica konzumacije SEM-a – poticanja seksualne agresije – nema, barem kada je u pitanju učinak na široke društvene slojeve. Negativni utjecaji SEM-a na stavove, seksualno zadovoljstvo i ponašanje koji se i bilježe u određenom broju studija uglavnom su slabi, moderirani sociodemografskim obilježjima, ograničeni na specifičan sloj pojedinaca koje određene osobine ili iskustva ionako svrstavaju u rizičnu skupinu (hiperseksualiziranost, seksualna opsesivnost, iskustvo seksualnog zlostavljanja, psihopatske crte ličnosti itd.) te se odnose na dugotrajnije izlaganje degradirajućim i nasilnim inačicama SEM-a. S druge strane, mnoga istraživanja indiciraju i pozitivne efekte konzumiranja pornografije, uključujući supstitutivni učinak SEM-a u odnosu na ispoljavanje seksualnog nasilja, obogaćivanje seksualnog života, informiranje o seksualnosti i različitim seksualnim praksama, pa i primjenu u terapijske svrhe (dijagnostika i terapija nekih oblika seksualnih disfunkcija). Na kraju se diskutira tendencija ka konvergenciji iskustava muških i ženskih konzumenata koju bilježe najrecentnije studije, podudarnost rezultata istraživanja učinaka konzumiranja pornografije provedenih u Hrvatskoj s onima provedenih u drugim zapadnim društvima te tematske smjernice za daljnja istraživanja, koje diktiraju dijelom promjene u dostupnost, medijima posredovanja i sadržaju SEM-a, a dijelom spoznaje o potencijalnoj važnosti pojedinih neistraženih ili podistraženih aspekata konzumacije pornografije.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Sociologija

POVEZANOST RADA