Naslov
Kriptandi s ugrađenim kavezastim molekulama : sinteza i svojstva
(Cryptands with incorporated cage molecules : synthesis and properties)

Autori
Šumanovac Ramljak, Tatjana

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Prirodoslovno-matematički fakultet

Mjesto
Zagreb

Datum
28.01

Godina
2011

Stranica
136

Mentor
Majerski, Kata

Ključne riječi
admantan, diaza-krunasti eteri, kriptandi, noradamantan, oksaadamantan
(admantane, diaza-crown ethers, cryptands, noradamantane, oksaadamantane)

Sažetak
Pripravljeni su novi kriptandi s ugrađenim adamantanskim, oksaadamantanskim i noradamantanskim jedinicama: 1, 3- dietiladamantano[2.2.0]kriptand (1), 1, 3- dietoksiadamantano[2.2.2]kriptand (2), 1, 3- di[(etiloksi)metil]adamantano[2.2.2]kriptand (3), 1, 3-di[(etiloksi)metil]-2-oksaadamantano[2.2.3] kriptand (4) i 1, 2- dietiloksinoradamantano[2.2.2]kriptand (5) te novi lariatni diaza-krunasti eteri: N, N'-bis[1-okso-2- (1-adamantil)etil]-4, 13-diaza-18-kruna-6 (7), N, N’-bis[2-(1-adamantil)etil]-4, 13-diaza-18-kruna-6 (8), N, N'-bis[1-okso-3-(1-adamantil)propil]-4, 13-diaza-18-kruna-6 (9) i N, N'-bis[3-(1- adamantil)propil]-4, 13-diaza-18-kruna-6 (10). Kriptandi 1 – 5 te diaza-krunasti eteri 7 – 10 okarakterizirani su uobičajenim spektroskopskim metodama. Kompleksirajuća svojstva studirana su eksperimentima ekstrakcije alkalijskih pikrata, eksperimentima transporta kalijevog i natrijevog pikrata kroz organsku membranu te molekulskim modeliranjem. Uočeno je da svi pripravljeni kriptandi najbolje kompleksiraju K+ s time da kriptand 2 pokazuje najbolju selektivnost, a kriptand 5 najbolja kompleksirajuća svojstva od svih pripravljenih kriptanada. Rezultati eksperimenata prijenosa natrijevog i kalijevog pikrata kroz organsku membranu za kriptande 3, 4 i 5 ukazuju na to da kriptand 3 najbolje prenosi kalijev pikrat za razliku od referentnog [2.2.2]kriptanda (6) koji selektivno prenosi natrijev pikrat. Diaza-krunasti eteri s aminskom vezom 8 i 10 pokazuju znatno bolju ekstrakciju alkalijskih pikrata te povećanu selektivnost za prijenos K+ od referentnih spojeva, dok diaza- krunasti eteri s amidnom vezom 7 i 9 zanemarivo ekstrahiraju sve alkalijske pikrate. Općenito se može zaključiti da sposobnost kompleksiranja novih liganada slijedi zakonitosti podudaranja veličina kationa i šupljine makrocikličkog prstena, a poboljšana sposobnost ekstrakcije za kriptand 5, kao i povećana selektivnost kriptanada 2 mogu se pripisati utjecaju lipofilne adamantanske jedinice.

Izvorni jezik
Engleski

Znanstvena područja
Kemija

POVEZANOST RADA