Naslov
Transgene biljke otporne na kukce
(Transgenic Plants Resistant to Insects)

Autori
Kereša, Snježana ; Barić, Marijana

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Sažeci sa skupova, sažetak, znanstveni

Izvornik
Glasilo biljne zaštite. Zbornik sažetaka. 49. seminar biljne zaštite / - Zagreb, 2005, 73-73

Skup
49. seminar biljne zaštite

Mjesto i datum
Opatija, Hrvatska, 08.02.2005. - 11.02.2005

Vrsta sudjelovanja
Predavanje

Vrsta recenzije
Nije recenziran

Ključne riječi
transgene biljke; otpornost na kukce; proteinazni inhibitori
(transgenic plants; insect resistance; proteinase inhibitors)

Sažetak
Danas se u svijetu komercijalno uzgajaju novi kultivari kukuruza, pamuka i krumpira transformirani genima za Bt toksine otporni na pojedine vrste štetnih kukaca. Međutim, kukci mogu postati rezistentni na Bt toksine kao i na svaki drugi insekticid. Jedan od načina spriječavanja pojave rezistentnosti kukaca je kombiniranje gena za različite insekticidne proteine u istom kultivaru. Pored Bt toksina, biljke mogu biti transformirane genima za slijedeće insekticidne proteine: proteinazne inhibitore viših biljaka, inhibitore  -amilaza, lektine, avidin iz bjelanjka jajeta, hitinazu, neurotransmitere. Proteinazni inhibitori, inhibitori  -amilaza i lektini uobičajeni su sekundarni metaboliti biljaka koji služe za obranu od štetočinja. Fizičko oštećenje listova (kukcima, patogenima) kod biljaka mnogih familija inducira sintezu proteinaznih inhibitora u oštećenim i neoštećenim listovima. Probava hrane kod kukaca ovisi o probavnim enzimima pa tako i o proteolitičkim enzimima. Proteinazni inhibotori na kukce djeluju štetno zbog inhibicije proteolize, ali i izazivanja hiperprodukcije proteinaza, uslijed čega nedostaju aminokiseline za rast. Posljedice inhibicije ili hiperprodukcije proteinaza su reducirani rast i razvoj kukaca, povećana smrtnost, te smanjenje fertilnosti ženki koje se u stadiju ličinki hrane hranom bogatom proteinaznim inhibitorima. Smanjena fertilnost rezultira smanjenjem broja položenih i izleženih jaja. Jedna od familija proteinaznih inhibitora su i squash inhibitori serin proteinaza izolirani iz sjemenki vrsta Cucurbitaceae. Squash inhibitori se sastoje od svega 29-32 aminokiseline i najmanji su poznati inhibitori serin proteinaza. Zbog kratkoće, gene za ove inhibitore je moguće sintetizirati i na različite načine modificirati. Modifikacije mogu dovesti do promjene u aktivnosti inhibitora. Duhan kao model biljka transformirana je genima za različite squash inhibitore (Kereša, 2002). Transgene biljke prve generacije (regenerirane u kulturi biljnog tkiva) ispitane se za otpornost na sovicu Spodoptera littoralis. Učinak squash inhibitora na kukce utvrđen je mjerenjem mase gusjenica hranjenih listovima transgenih biljaka duhana. Utvrđeno je smanjenje mase gusjenica i do 70% kod pojedinih transgenih biljaka u odnosu na kontrolu. Provedeno istraživanje potvrđuje da proteinazni inhibitori eksprimirani u transgenim biljkama sami mogu poslužiti kao bioinsekticidi, a zasigurno i u kombinaciji s drugim insekticidnim proteinima.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Poljoprivreda (agronomija)

POVEZANOST RADA