Naslov
Nukleofilne interakcije C-nitrozo skupine
(Nucleophilic interaction of the C-nitroso group)

Autori
Pilepić, Viktor

Vrsta, podvrsta i kategorija rada
Ocjenski radovi, doktorska disertacija

Fakultet
Farmaceutsko-biokemijski fakultet

Mjesto
Zagreb

Datum
05.10

Godina
2001

Stranica
143

Mentor
Uršić, Stanko

Ključne riječi
C-nitrozo skupina; nitrozobenzen; hidroksamske kiseline; formaldehid; kiselinski kloridi; acetilklorid;  -okso karboksilne kiseline; fenilglioksilna kiselina; glioksilat; kinetika; mehanizam.
(C-nitroso group; nitrosobenzene; hydroxamic acids; formaldehyde; acid chlorides; acetylchloride;  -oxo carboxylic acids; phenylglyoxylic acids; glyoxylate; kinetics; mechanism.)

Sažetak
Nitrozobenzen reagira s formaldehidom uz prisutnost HCl u 99.9 % acetonitrilu pri čemu nastane N-fenilformohidroksamska kiselina. Utvrđeno je, da je prvi stupanj ove reakcije nukleofilni napad nitrozo skupine na ugljik karbonilne skupine protoniranog formaldehida odnosno ionskog para protoniranog formaldehida i klorida. Također, utvrđena je uloga kloridnih iona u toj reakciji gdje stvaranje ionskog para između kloridnog iona i protoniranog aldehida dovodi do C… .H… .Cl veze i isčeznuća odgovarajućeg PKIE. Pokazano je da nitrozobenzen stupa u interakciju s kiselinskim kloridima dajući N-p-Cl-fenilalkil hidroksamske kiseline, što predstavlja otkriće posve nove, dosad nepoznate reakcije. Kinetički je detaljno istražena reakcija nitrozobenzena i acetilklorida. Dobiveni zakon za brzinu ukupnog procesa sugerira najmanje dva reakcijska puta. Prvi uključuje dvije molekule HCl i nitrozobenzen, a drugi jednu molekulu HCl i jednu molekulu nitrozobenzena. Dobiveni rezultati ukazuju da nukleofilni reaktant u toj reakciji vjerojatno nije nitrozobenzen, već adicijski međuprodukt nitrozobenzena i HCl, N-klorofenilhidroksilamin. Supstituirane fenilglioksilne kiseline reagiraju sa supstituiranim nitrozobenzenima dajući odgovarajuće N-fenilbenzohidroksamske kiseline. Ova reakcija je prva reakcija u kojoj karbonilna skupina vezana uz fenilnu jezgru reagira s C-nitrozo skupinom. Reakcija ide iz molekule fenilglioksilne kiseline te uključuje nekatalizirani i hidronijevim ionom katalizirani reakcijski put. Reakcija pokazuje sličnosti s interakcijama između C-nitrozo skupine i drugih -okso kiselina, glioksilnom kiselinom, glioksilatom i pirogrožđanom kiselinom. Također, po prvi puta su određene konstante hidratacije za supstituirane fenilglioksilne kiseline. Dobiveni rezultati pružaju novi uvid u nukleofilna svojstva C-nitrozo skupine.

Izvorni jezik
Hrvatski

Znanstvena područja
Kemija

POVEZANOST RADA