hrvatski

Coronaviridae

CORONAVIRIDAE Uvod i Klasifkacija Koronavirusi su dobili ime prema latinskoj riječi corona što znaći kruna, zbog izgleda izdanaka na svojoj ovojnici. Ovoj porodici virusa slični su po građi (ovijeni, pozitivni lanac RNA), organizaciji genoma i umnažanju virusi porodice Arteriviridae. Od koronavirusa se razlikuju u morfologiji i veličini genoma. Id arterivirusa oboljevaju životinje: konji (konjski arteritis virus) i svinje (svinjski virus reproduktivnog i respiratornog sindroma), a kliničke slike infekcije mogu varirati od asimptomatskih, stanja trajnog nošenja virusa do fatalne hemoragijske groznice. U porodici Coronaviridae su dva roda: Coronavirus i Torovirus. Virusi roda Torovirus ( tip Berne virus kod konja i Breda virus koji kod teladi uzrokuje gastrienteritis) inficiraju životinje i eventualno ljude. U rod Coronavirus uvršteno je više životinjskih virusa (virus ptičijeg infektivnog bronhitisa, virus mišijeg hepatitisa, virus svinjskog prenosivog gastroenteritisa, virus svinjske epidemijske dijareje, virus svinjskog hemaglutinirajućeg encefalitisa, goveđi koronavirus, te neki virusi pasa, mačaka i purana) i nekoliko vrsta ljudskih virusa (ljudski koronavirus 229E, ljudski koronavirus OC43). Koronavirus je uzročnik oboljenja dišnog i probavnog sustava čovjeka. Prvi puta je izoliran u respiratornom sekretu oboljelih odraslih osoba s prehladom 1965. godine. Tyrrell i Bynoe izolirali su virus u kulturi organa humane embrionalne traheje (soj B814). Hamre i Procknow izolirali su soj 229E u kulturi humanih stanica embrionalnog bubrega i diploidnih fibroblasta. Ljudski koronavirusi Građa i umnožavanje Građa virusa. To je sferični RNA virus, molekulske mase 400x 106 daltona, s ovojnicom promjera 120-160 nm. RNA virusa je pozitivna, jednostruka, molekulske mase između 6, 0 x 106 daltona. Ribonukleoprotein, helične strukture, ima promjer od 10-20nm. Sadrži 4-6 strukturnih polipeptida. Među njima su četri važna virusna proteina, i to protein nukleokapside (N), matriks-protein (M), hemaglutinin-esteraza protein (HE) i glukoprotein korona-izdanka (S-surface-engl.površina). Ova posljednja vrsta proteina strše s vanjske strane ovojnice kao izdanci veličine 12-24 nm i nalik na latice cvijeta ( Slika 1i 2), a zaduženi su za adsorpciju na stanice domačina. Osjetljivost virusa. Virus propada na 56 0C za 10 minuta. Na +4 0C mogu se čuvati kroz 10 dana. Labilni su u kiselom mediju. Osjetljivi su na formaldehid, oksidirajuća sredstva, neionske detergente i eter koji uništava svojstva hemaglutinacije. Neki virusi su stabilni na pH 3.0. Umnažanje virusa. Virus se veže za staničnu membranu interakcijom S-proteina velikih izdanaka s receptorom na staničnoj membrani (Slika 3). Vezivanje HE glukoproteina manjeg nastavka za staničnu membranu kod nekih korona virusa zbiva se prije vezivanja S-proteina. Virus ulazi u citoplazmu stanice fuzijom virusne ovojnice i citoplazatske membrane. Proces posreduje S-protein. Virusna RNA se translatira da bi nastao poliprotein: o RNA ovisna polimeraza. Ona pak upotrebljava pozitivni lanac virusne RNA kao templat za stvaranje pune dužine negativnog lanca RNA. Umnažanje se odvija u citoplazmi stanice gdje se N protein i novonastala virusna RNA udružuju i formiraju heličnu nukleokapsidu. HE, S i M glukoproteini su kodirani s mRNA i prepisuju se na membranskim polisomima. S-protein se glukozilira i prenosi kroz Golđijev aparat. Tu stiže i M protein, te se glukozilira, ali se ne transportira dalje u staničnu membranu. Virusi sazrijevaju pupajući na endoplazmatskom retikulumu i Golđijevom aparatu, tj ne pupaju na staničnoj membrani. Naime, virus se oslobađa fuzijom vezikula s glatkim zidom, u kojima se nalaze virusi i stanične membrane. Humani sojevi koronavirusa: soj 229 E pokazuje CPE na humanim diploidnim fibroblastima ; sojevi OC38 i OC43 inokulirani u mozak miša izazivaju encefalitis. Soj 229 E nema hemaglutinin, a sojevi OC38 i OC43 aglutiniraju humane, kokošje i štakorske eritrocite na +4 0C i na 37 0C. Patogeneza i imunost Koronavirusi aficiraju respiratorni, gastrointestinalni i nervni sustav čovjeka. Virus se širi pomoću aerosola, a na to upućuje brzo širenje virusa tijekom epidemije. Može se širiti i fekalno-oralnim putem ( virusi iz roda Torovirus) i mehanički. Nt protutijela se stvaraju na površinske izdanke virusa 229E ili OC43, među kojima nema unakrižnih reakcija, pa će osoba inficirana npr. sojem 229E stvarati protutijela samo na taj virus. Rjeđe ( u samo polovice bolesnika) se nađu specifična HI i CF protutijela. Serumska protutijela počinju rasti tjedan dana nakon infekcije, postižu vrh za dva tjedna, te dugo perzistiraju i štite osobe u reinfekciji od težih oblika bolesti. Uperena su uglavnom protiv površinskih izdanaka virusa, ali se stvaraju i na nukleoprotein virusa. Reinfekcije su moguće već i unutar godine dana. Epidemiologija Infekcije koronavirusima javljaju se sporadično i u epidemijama u zimi i proljeće, po cijelpm svijetu, u svim dobnim grupama i kod oba spola jednako. To su akutne infekcije respiratornog trakta sojevima 229E ili OC43, najčešće kod djece i u manjoj mjeri kod adolescenata i odraslih. Na njih otpada oko 5-15% svih infekcija gornjeg dijela respiratornog trakta djece i odraslih. Smatra se da 30% svih prehlada i jednako toliko subkliničkih infekcija otpada na koronaviruse. U dobi od 30 godina, više od 2/3 svih ljudi ima protutijela za koronaviruse 229E i OC43. Mogu se javiti i pneumonije. Reinfekcije su česte, ali s porastom dobi postaju rijeđe.

koronavirusi

nije evidentirano