poljski

W opozycji do Moskwy. Jugosłowiańska „droga do socjalizmu” w latach 1948–1956

Badania nad znaczeniem przemian w Europie Środkowo-Wschodniej, zapoczątkowanych walką o władzę w ZSRR po śmierci I sekretarza KC KPZR1 Józefa Stalina w marcu 1953 r., a zakończonych z końcem roku 1956, kiedy to został zarysowany charakter nowego modelu imperium radzieckiego w Europie Środkowo-Wschodniej, ukazują ważne zmiany, które zaszły wówczas na tym obszarze. Historycy zwykle odnoszą je jednak do samego ZSRR i podległych mu państw, podczas gdy ewolucja komunizmu radzieckiego wpłynęła również na przeobrażenia wewnętrzne oraz zmiany w polityce zagranicznej Jugosławii, państwa funkcjonującego od 1948 r. poza strukturami bloku wschodniego. Czeski historyk Jan Rychlik zauważył, że tajny referat I sekretarza KC KPZR Nikity Chruszczowa, wygłoszony w przeddzień zakończenia XX Zjazdu KPZR (14–25 lutego 1956 r.), oznaczał delegitymizację okresu stalinowskiego, a dla I sekretarza KC Związku Komunistów Jugosławii (ZKJ2) Josipa Broza-Tity był równoznaczny z uznaniem przez Kreml, że winę za konflikt między Jugosławią a ZSRR z 1948 r. ponosił ówczesny przywódca radziecki3. Aby zrozumieć znaczenie roku 1956 w dziejach Jugosławii, kiedy to w wyniku przemian w bloku wschodnim doszło do wykrystalizowania i legitymizacji założeń niezależnego od Moskwy modelu państwa komunistycznego oraz suwerennej polityki zagranicznej, konieczne jest omówienie przeobrażeń po zerwaniu sojuszu z państwami bloku wschodniego w 1948 r. W niniejszym artykule zamierzamy przedstawić charakter jugosłowiańskiego reżimu politycznego i jego przemiany w latach 1948– 1956 zarówno w odniesieniu do polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej. Do analizy wykorzystano publikowane oraz niepublikowane materiały źródłowe z archiwów państw byłej Jugosławii, Rosji4 oraz literaturę przedmiotu.

Jugosławia, rok 1956, blok wschodni, Związek Radziecki, polityka międzynarodowa, represje polityczne, Goli otok, komunizm

nije evidentirano