hrvatski

Epigenetički i molekularni mehanizmi tumorigeneze uzrokovane duhanskim dimom

U ovome radu opisani su osnovni procesi nastanka i razvoja tumora te njihovi mehanizmi. Svi opisani procesi su povezani sa duhanskim dimom kao karcinogenom. Iako komponenata duhanskoga dima sa karcinogenim potencijalom ima mnogo (preko 62), većina istraživanja je usmjerena na tri komponente: nikotin, 4-(metilnitrozamino)-1-(3-piridil)-1- butanon (NNK) i policiklički aromatski ugljikovodici (PAH). Nikotin i NNK su specifični za duhanski dim dok su PAH-ovi spojevi koji se mogu naći i u okolišu, a nastaju industrijskim zagađenjem. U radu su opisani genotoksični mehanizmi, ali i vrlo važni ne-genotoksični odnosno epigenetički mehanizmi tumorigeneze. Najčešće epigenetičke promjene odnose se na promjene u metilaciji DNA, modifikacije histona i nekodirajućih RNA molekula, a služe u regulaciji važnih staničnih funkcija Takve modifikacije vode do promjena u ekspresiji proteina bitnih za normalni stanični ciklus. Mehanizmi koji uzrokuju promociju i progresiju tumora su kompleksni i uključuju mnoge molekularne mete kao što su: receptori, regulatori staničnog ciklusa, MAP kinaze, medijatori apoptoze, faktori angiogeneze te medijatori invazije i metastaziranje. Među receptorima, nAChR, β-AR i AhR su najznačajniji posrednici u tumorigenezi uzrokovanoj duhanskim dimom. Pojačana ekspresija ili aktivacija ovih receptora može rezultirati oslobađanjem neurotransmitera i faktora rasta koji sudjeluju u inhibiciji apoptoze, staničnoj proliferaciji, angiogenezi te invaziji i metastaziranju tumorskih stanica. Signalni putovi PI3K/AKT, Stat3, ERK1/2 imaju važnu ulogu u procesima tumorigeneze. To su također zajednički putovi na koje djeluju komponente duhanskog dima (nikotin, NNK i PAH). Signalni putovi poput PKC, AKT, ERK i COX-2 uključeni su u promocijski i progresijski korak tumorigeneze uzrokovane duhanskim dimom. Pretpostavlja se da bi se ove molekule mogle iskoristiti kao potencijalne mete za budući razvoj terapija i lijekova protiv tumora.

tumorigeneza, duhanski dim, epigenetika

nije evidentirano