hrvatski

Nutritivni i zdravstveni značaj mladog luka i rotkvice

U antioksidativnom sastavu mladog luka najzastupljeniji su flavonoli, sekundarni biljni metaboliti iz skupine flavonoida, vitamin A i vitamin C, te nešto manje karotenoidi, i to ksantofili, lutein i zeaksantin, koji su često maskirani zelenom bojom klorofila. Važno je istaknuti i zadravstveni značaj zeaksantina i luteina u prevenciji makularne degeneracije i katarakte. Kvercetin, kao najpoznatiji bioaktivni flavonol u mladom luku, ima važnu ulogu u regeneraciji vitamina C iz oksidiranog oblika tijekom oksidativnog stresa. Kvercetin posjeduje snažni protuupalni i antihistaminski učinak, spriječavajući otpuštanje histamina u krv i reducirajući simptome alergije. U mladom luku uzgajanom u hidroponskim uvjetima, utvrđeno je da se sastav ukupnih flavonola povećava sa starenjem biljke (226 – 538 mg/100 g u u periodu od 14 – 77 dana) (Thompson at al., 2005.). Utvrđeno je da povišene razine atmosferskog ugljičnog dioksida utječu na redukciju antioksidativne aktivnosti, dok povećanje svjetlosnog intenziteta potiče sintezu antioksidativnih spojeva u mladom luku (Levine at al., 2009.). Od vitamina s izrazitom antioksidativnom aktivnošću, pristuni si vitamin A i vitamin C. Utvrđeno je da mladi luk (A. fistulosum) posjeduje gotovo četverostruko više vitamina C i do 5000 puta više vitamina A u odnosu na crveni, bijeli ili žuti luk (Levine at al., 2009.). Široko je poznata biološka vrijednost vitamina C u formiranju kolagena, apsorpciji željeza iz hrane, sintezi neurotransmitera u mozgu, pospješenju zacjeljivanja rana, te u prevenciji oksidativnih oštećenja stanica. Mladi luk predstavlja najveći izvor vitamina K koji posjeduje višestruke zdravstvene značajke. Potencijalna uloga vitamina K očituje se u poticanju formiranja i jačanja kostiju vezanjem kalcija, te inhibicijom osteoklastnih procesa. Utvrđeno je da antioksidativna svojstva vitamina K imaju ulogu u inhibiciji apoptoze neuronalnih stanica tijekom oksidativnog stresa u mozgu, zbog čega je osobito značajan u terapiji Alzheimerove bolesti. Smatra se da kod osoba APOE4 genotipa, kod kojih je visok rizik za razvoj Alzheimerove bolesti, postoji deficit vitamina K u cirkulaciji (Allison, 2001.). Mlada rotkvica sadrži obilje biološki aktivnih fitokemikalija koje posjeduju značajne antioksidativne, antimutagene i antiproliferativne učinke, kao i svojstvo indukcije detoksifikacijskih enzima. Antioksidativni sastav u rotkvici uključuje veće koncentracije glukozinolata i izotiocijanata, glavnih antioksidativnih spojeva u mladoj biljci, te nešto manje flavonoidnih antioksidanasa, antocijanina, koji su uglavnom zastupljeni u crveno obojenom epidermalnom tkivu hipokotiledonskog korijena. Primarni antocijanini prisutni u mladoj crvenoj rotkvici su delfinidin i pelargonidin (Hanlon, 2010.). Biološka aktivnost ovih spojeva, i njihovih glikozida, očituje se u sposobnosti prevencije lipidne peroksidacije u različitim lipidnim okruženjima kao što je ljudski LDL, kemoprevenciji, prevenciji dijabetesa te kardiovaskularnih oboljenja (Kähkönen, 2003.). Korijen, listovi i sjemenke rotkvice sadrže rafanin, koji posjeduje izrazita antimikrobna i antifungalna svojstva svojstva. Rafanin je spoj s proteaznom aktivnošću u biljci, važan u regulaciji progresije senescencije, te zbog svoje biološke aktivnosti ima široku terapeutsku primjenu u kineskoj medicini (Shukla at. al, 2011.).

mladi luk ; rotkvica ; antioksidativno djelovanje ; nutritativni značaj

nije evidentirano