hrvatski

N-bromftalimid kao donor halogenske veze

Halogenske veze su međumolekulske interakcije uspostavljene između pozitivno nabijenog dijela atoma halogena i donora elektrona. Po duljinama veze i po usmjerenosti slične su vodikovim vezama, no razlike među tim dvjema interakcijama čine halogensku vezu jedinstvenim alatom kristalnog inženjerstva. U posljednjih desetak godina za istraživanje halogenskih veza najčešće su primjenjivani organski sustavi s perfluoriranim halogenugljicima kao donorima halogenske veze. N- halogenimidi (u prvom redu N-halogensukcinimidi) komercijalno su dostupni i jeftini spojevi koji se često koriste kao sredstva za halogeniranje u organskoj sintezi. Obzirom da su halogeni atomi u tim spojevima iznimno polarizirani, oni predstavljaju potencijalno vrlo jake donore halogenske veze, uz to istovremeno sadrže i funkcijske skupine koje mogu biti donori i akcpetori vodikove veze. Usprkos tome, iako su prihvatljiviji za okoliš od uobičajeno korištenih perfluoriranih spojeva, N-halogenimidi još uvijek nisu u potpunosti prepoznati i istraženi kao potencijalni donori halogenske veze. U ovome priopćenju bit će predstavljeno 10 kokristala N- bromftalimida s derivatima piridina. Riječ je o prvim ikada izoliranim i strukturno karakteriziranim kokristalima N-bromftalimida u kojima atom broma tvori halogensku vezu s dušikovim atomima. Kao akceptori halogenske veze izabrani su derivati piridina u širokom rasponu bazičnosti piridinskog dušika (pKa vrijednosti od 1, 4 do 7, 5) i prisutnosti dodatnih funkcijskih skupina od kojih neke mogu poslužiti kao akceptori halogena. U svih 10 pripravljenih kokristala uspostavljena je halogenska veza između N- bromftalimidnog atoma broma i piridinskog dušika. Udaljenosti N∙∙∙Br su u rasponu od 2, 38 Å do 2, 51 Å (bitno kraće od sume van der Waalsovih radijusa, 3, 4 Å), što ukazuje na vrlo jaku međumolekulsku interakciju. U skladu s time je i produljenje veze N–Br u molekulama sukcinimida u kokristalima (do 0, 1 Å) u usporedbi sa duljinom veze u kristalu čistog N-bromftalimida, što upućuje na prijenos naboja i djelomični kovalentni karakter halogenske veze u kokristalima. Duljina halogenske veze u pravilu je kraća u slučaju bazičnijih piridinskih derivata. Supramolekulski kompleksi N-bromftalimid–piridin povezuju se u kristalnu strukturu slabim vodikovim vezama tipa C–H∙∙∙O između aromatskih prstenova i karbonilnih kisikovih atoma molekula N-bromftalimida.

N-bromftalimid ; halogenska veza ; derivati piridina

nije evidentirano