hrvatski

Tipske stambene zgrade sagrađene 1940-ih u Solinu i Omišu – suvremeni zahvati i preobrazbe

Tijekom stoljeća i pol postojanja, cementna je industrija svojim postrojenjima, tupinolomima, infrastrukturom i tvorničkim naseljima ostavila značajan trag u prostoru srednje Dalmacije. Predmet istraživanja ovog rada su tri tvornička naselja – solinski Sv. Kajo (1904.) i Majdan (1908.) te omiške Ravnice (1908.). Započeta kao industrijski poduhvati u neizgrađenim ruralnim područ- jima ta su tvornička naselja predstavljala početke urbanog sazrijevanja tih prostora. Nakon Drugoga svjetskoga rata intezivno se grade novi stambeni predjeli te brojne zgrade društvenog standarda: dvorane, ambulante, kina i domovi kulture, nastavljajući razvoj tih izoliranih urbanih minijatura. Žarište istraživanja predstavljaju zgrade izgrađene nakon Drugoga svjetskog rata te njihov utjecaj na naselja i širi prostorni kontekst. Brojem izvedenih zgrada se posebice ističe arhitekt Aleksandar Guzina koji je 1947. godine projektirao tipske višestambene zgrade i zgrade za sezonske radnike. Arhitekt Guzina u nezahvalnim uvjetima uspijeva oblikovati smirene i racionalne volumene, kvalitetno unaprjeđujući osnovni arhitektonski program. Te tipske zgrade su na različite načine ugrađene u postojeće tkivo svakog od navedenih naselja, prilago- đavajući se terenu i zatečenom stanju. Današnje stanje zgrada je odraz njihove vlasničke strukture – u višestambenim zgradama žive obitelji tvorničkih radnika, dok su zgrade za sezonske radnike napuštene ili porušene. Nedavnim ozakonjenjem neprimjerenih dogradnji trajno je izgubljena izvorna struktura postignuta ponavljanjem višestambenih zgrada. Razvojni potencijal još postoji u derutnim zgradama za sezonske radnike u kojima je moguć smještaj dijela ugašenih ili potpuno novih javnih funkcija naselja. Tim procesima bi suradnjom lokalne zajednice i drugih dionika prenamijenjene zgrade postale nositelj novog identiteta. Istraživanjem su dani prostorno-urbanistički i drugi kriteriji, te su ponuđene metode i modeli revitalizacije u tim specifičnim naseljima.

tipske stambene zgrade; tvornička naselja; Aleksandar Guzina; Solin-Omiš-Dalmacija

nije evidentirano