hrvatski

Evaluacija genotipova ozime pšenice (Triticum aestivum L.) za tolerantnost na sušu ; razvoj, te fenotipska i genotipska identifkacija somaklonova

Suša kao abiotski stres predstavlja problem u poljoprivrednoj proizvodnji. U Hrvatskoj se suša najĉešće javlja u fazi nalijevanja zrna kod pšenice. Kod osjetljivih genotipova pšenice, u sušnim godinama, gubici uroda iznose preko 50%. Korištenje tolerantnih genotipova osiguralo bi kvalitetnu i sigurniju proizvodnju u sušnim godinama i podruĉjima. Cilj ovog rada je bio (1) iz postojećeg genfonda ozime pšenice evaluirati i identificirati genotipove tolerantne na stres u poljskim uvjetima te utvrditi utjecaj suše na morfološka i agronomska svojstva, (2) u kulturi biljnog tkiva in vitro razviti somaklonsku varijabilnost za tolerantnost na sušu, te regenerirane biljke testirati u polju kako bi utvrdili moguće razlike u morfološkim svojstvima na fenotipskoj razini, a u laboratoriju uz pomoć dvije metode (AFLP, iPBS) utvrdili mogući polimorfizam na molekularnoj razini. U istraţivanje je ukljuĉeno 12 sorti i 50 linija ozime pšenice. Poljski pokus postavljen je po shemi row colum desing u dvije okoline (optimalni uvjeti kao kontrola, suša inducirana u fazi nalijevanja zrna) u dvije repeticije i dvije vegetacijske godine (2008/2009. i 2009/2010.). U analizu, na temelju agronomskih i morfoloških podataka, bilo je ukljuĉeno 17 svojstava. Somaklonska varijabilnost inducirana je u kulturi biljnog tkiva, postavljanjem nezrelih embrija donorskog genotipa Karle na hranidbeni medij s dodatkom polietilen glikola. R2 regeneranti testirani su u polju na fenotipskoj i u laboratoriju na genotipskoj razini. Za AFLP analizu korišteno je 8 kombinacija poĉetnica, a za iPBS je korišteno 9 poĉetnica. Analizom su utvrĊene znaĉajne razlike u tolerantnosti genotipova na sušu. Genotipovi kod kojih je utvrĊena tolerantnost na sušu kod jaĉeg stresa su sorte Marija i Patria, te linije L16, L18, L19 i L20. Kod slabijeg intenziteta suše tolerantnost je utvrĊena kod sorte Karla, te linija L7, L49 i L52. Agronomska svojstva razliĉito utjeĉu na formiranje uroda u suši ovisno o intenzitetu stresa suše u nalijevanju zrna. Kod jakog stresa suše na formiranje većeg uroda utjeĉu broj klasova po m2, urod zrna po klasu, ţetveni indeks i masa 1000 zrna, a kod slabijeg stresa urod zrna po klasu i hektolitarska masa. Najveći broj regeneranata regenerirao je na mediju s najmanjom koliĉinom polietilen glikola (najslabiji stres). IzmeĊu regeneranata nije utvrĊena znaĉajna razlika u tolerantnosti na sušu, kao ni u urodu u odnosu na donorski genotip. MeĊutim na fenotipskoj razini utvrĊeni su somaklonovi boljih agronomskih svojstava u odnosu na donorski genotip za broj klasova po m2 (R24 i R28), duljinu klasa (R3 i R9) i masu 1000 zrna (R7 i R36). Na molekularnoj razini veći broj regeneranata moţe se smatrati somaklonovima, jer se razlikuju od donorskog genotipa.

pšenica; tolerantnost na sušu; morfološka svojstva; agronomska svojstva; somaklonovi; AFLP; iPBS

nije evidentirano