hrvatski

Sličnosti i razlike između Petrićevih i de Domisovih pogleda o strukturi tvari

Poznato je da su Frane Petrić i Marko Antun de Dominis djelovali u okviru oprečnih prirodnofilozofijskih sustava, prvi u okviru platoničkog odnosno novoplatoničkog, a drugi u okviru peripatetičkog. No, oni su o strukturi tvari izložili slična gledišta. Kad u Pancosmia (1591) izlaže o krutim anogranskim tvarima, Petrić tvrdi da su one građene od čestica koje su nastale kontrakcijom od četvrtog Petrićevog počela - fluida (fluor). Svojstva i raznolikost krutih tvari ovise o omjeru tih čestica prema trećem Petrićevom počelu - toplini (calor). Čestice su međusobno spojene tzv. ljepilom (gluten). U cijeloj povijesti znanosti Petrićev gluten prvi je začetnik ideje o postojanju kemijske veze. U svom posljednjem tiskanom djelu Euripus (1624.) de Dominis ne koristi nazive atomos i corpuscula atoma, nego govori o čestici (particula) i kuglici (globula). Oko okrugle čestice koja je smještena u središtu svijeta kružno se slažu ostale čestice zemlje, a potom vode. One zbog svoje okrugloće neće moći biti priljubljene jedna uz drugu, a premda de Dominis to ne zaključuje, slijedi da između njih postoje područja praznog prostora, što se kosi s peripatetičkim naukom o napostojanju praznog prostora.

Frane Petrić; Marko Antun de Dominis; platonička prirodne filozofija; peripatetička prirodne filozofija; fluid; toplina; gluten; kemijska veza

nije evidentirano