hrvatski

REAKCIJE TIOLNE SKUPINE Gln-Cys I ɛ-AMINO-SKUPINE Lys S ANOMERNIM UGLJIKOVIM ATOMOM D-GLUKOZE

Transglutaminaze su skupina enzima koje kataliziraju posttranslacijske preinake proteina, među kojima se rasprostranjenošću i nizom različitih funkcija, izdvaja tkivna transglutaminaza 2 (tTG2). Povećana koncentracija tTG2 kod kroničnih neurodegenerativnih, autoimunih i upalnih poremećaja, infekcija i nekih malignih oboljenja, razlogom su sve intenzivnijih istraživanja, cilj kojih je otkrivanja stvarne uloge tTG2, ali i modeliranje i sinteza inhibitora djelovanja. Primarna i najbolje izučena funkcija tTG2 su Ca2+ ovisne kovalentne preinake, u proteinima vezanoga, glutamina. Tema ovog diplomskog rada sinteza je potencijalnih inhibitora tTG2. Kako je tTG2 protein, aktivno mjesto kojeg je cistein (katalitičku trijadu čine Cys277, His335 i Asp358), u modeliranju i sintezi objedinjena su do sada poznata saznanja s područja tiazolidinske kemije (reakcije tiolne i amino skupine) i neenzimske glikacije (reakcije reducirajućih šećera i peptidnih ili proteinskih amino-skupina). Potencijalno inhibitorsko djelovanje uključuje istovremenu reakciju reducirajućeg šećera s tiolnom i amino-skupinom koje ne pripadaju istoj molekuli. Kao modelni sustav aktivnog mjesta tTG2 (donor tiolne skupine) sintetiziran je Boc-Gln(Tr)-Cys-OH (3), a kao amino-donor sintetiziran je Fmoc-Lys(Boc)-O(6-Glc) (1), glukokonjugat u kojemu je karboksilna skupina L-lizina, esterskom vezom, vezana na OH-6 skupinu D-glukoze. Sinteza spojeva 1 i 3 provedena je u otopini metodama sintetske peptidne kemije (mješoviti anhidrid i aktivni ester). Djelomičnom deprotekcijom spoja 1 dobiven je Fmoc-Lys-O(6-Glc) (2). Neenzimskom glikacijom spoja 2 i to intramolekularnom, dobiven je Amadorijev spoj 4, dok su intermolekularnom reakcijom spojeva 2 i 3 dobiveni C-1 disupstituirani spoj 5 i C-2 disupstituirani spoj 6, kao i disulfid 7. Spojevi 1, 3 i 4 iz reakcijskih smjesa izolirani su brzom kromatografijom na stupcu silikagela, a karakterizirani NMR i masenom spektrometrijom. Nastajanje spojeva 5 – 7 potvrđeno je spektrometrijom masa uz fragmentaciju molekulskih iona.

tkivna transglutaminaza 2 / Amadorijev produkt / neenzimska glikacija

nije evidentirano