hrvatski

Provjera teorija delinkvencije s ranim i kasnim početkom

Cilj ovog rada bio je usporediti valjanost Pattersonove i Moffittine teorije delinkvencije u objašnjenju rane i kasne delinkvenije. Istraživanje je provedeno na ukupno 1190 srednjoškolaca i štićenika jedne institucije socijalne skrbi u gradu Zagrebu. Međutim, podaci prikazani u ovom radu obrađeni su na uzorku od 587 sudionika muškog spola u dobi između 15 i 17 godina koji su, prema kriterijima Pattersona i Moffittove, klasificirani u jednu od sljedeće tri skupine: rane delinkvente (n = 284), kasne delinkvente (n = 198) te nedelinkvente (n = 105). Općenito, rezultati su pokazali superiornost Pattersonove teorije delinkvencije u odnosu na Moffittinu teoriju. U kontekstu rane delinkvencije, Pattersonov se model pokazao uspješnijim u objašnjenju varijance tog tipa delinkvencije od Moffittinog modela. Također, rezultati su općenito pokazali i valjanost postavki o odnosima između ključnih varijabli u okviru Pattersonovog modela rane delinkvencije, ali ne i u okviru Moffittinog modela. Specifičnije, rezultati su potvrdili Pattersonovu postavku da izraženiji negativni oblici roditeljskog ponašanja (neadekvatno ponašanje, smanjeni nadzora, tjelesno kažnjavanje i zanemarivanje te nekonzistentno discipliniranje) iskazuju indirektni učinak na ranu delinkvenciju kroz izraženije prkosno-suprotstavljajuće ponašanje i druženje s devijantnim vršnjacima. Suprotno Pattersonovim postavkama, od tri pozitivna oblika roditeljskog ponašanja (adekvatni stil roditeljskog ponašanja te dimenzije uključenosti i pozitivnog roditeljskog ponašanja), samo je manje izraženi stil adekvatnog roditeljskog ponašanja iskazao indirektni učinak na ranu delinkvenciju kroz izraženije prkosno- suprotstavljajuće ponašanje i druženje s devijantnim vršnjacima. S druge strane, Moffittina se postavka nije pokazala točnom, obzirom da su rezultati pokazali da nijedno roditeljsko ponašanje ne moderira odnos između neuropsihološkog funkcioniranja djeteta i rane delinkvencije. U pogledu kasne delinkvencije, rezultati su također pokazali superiornost Pattersonovog modela u odnosu na Moffittin model u veličini objašnjene varijance tog tipa delinkvencije kao i u valjanosti postavki o odnosu između ključnih varijabli. Vezano uz drugo navedeno, pokazala se valjanost Pattersonove postavke o medijacijskoj ulozi izraženijeg druženja s devijantnim vršnjacima u odnosu između smanjenog roditeljskog nadzora i kasne delinkvencije, ali ne i valjanost Moffittine postavke o moderatorskoj ulozi druženja s devijantnim vršnjacima u odnosu između želje za autonomijom i kasne delinkvencije. Ovo će istraživanje doprinjeti teoriji u vidu provjere valjanosti trenutno dviju najpopularnijih teorija delinkvencije, ali i praksi glede usmjeravanja specifičnih mjera intervencije i prevencije dvaju tipova delinkvencije.

Pattersonova teorija; Moffittina teorija; rana delinkvencija; kasna delinkvencija

nije evidentirano