hrvatski

Kvarc i njegovo određivanje u industrijskoj prašini

Prema medicinskim istraživanjima kvarc i njegove modifikacije uzrokom su pojave patološkog procesa poznatog pod imenom silikoza. Za smanjenje ove pojave u svim većim željezarama, ljevaonicama, ugljenokopima i kamenolomima svijeta vrši se povremeno i/ ili kontinuirano određivanje masenog udjela kvarca i njegovih modifikacija. Za određivanje kvrca i njegovih modifikacija u uporabi su različite metode. U početku su uporabljene samo mikroskopske metode. Zbog nemogućnosti bilježenja prisustva čestica kvarca manjih od 5 μm te su se metode pokazale nedovoljne. Nadalje, razvijene i uporabljene kemijske metode, zbog dugog vremena trajanja, nemogućnosti točnog određivanja kvarca i prisutnosti silicija u obliku i drugih faza, uporabljenih otapala, broja manipulacija sve su manje u uporabi. Potreba povećane točnosti dobivenih rezultata analize kvarca i njegovih modifikacija te kraće vrijeme trajanja same analize, rezultirala je sve većom primjenom metoda rentgenske difrakcije. U našem slučaju pri određivanju masenog udjela kvarca i njegovih modifikacija u uzorku uzetom u zoni sijanja pijeska za izradu kalupa za lijevanje uporabljena je rentgenska metoda unutarnjeg standarda. Za analizu uzimani su uzorci prašine Hexhlet aparatom (tvrtke Conosis Research Unit at Cardeif) na filtre papir i/ ili vrećicu osušeni na 110°C, 30 minuta i hlađeni u aluminijskom bloku prije i nakon uzimanja uzorka. Tijekom uzimanja uzorka prisutne čestice unutar Hexhlet aparata dijele se na veće i manje od 7 μm. Uzeti uzorci su separirani sa filtar papira/ vrećice (uz uporabu organskog otapala) i homogenizirani s unutarnjim standardom NiO. Pripremljeni uzorci snimani su na uređaju za difraktometriju, tipa Philips tehnikom brojenja uz uporabu CoKα zračenja. Za mjerene su uporabljeni integralni intenziteti refleksa koji odgovaraju međuplošnom razmaku za NiO je d – 2.08 i SiO2 d – 3.34 . Izmjerene vrijednosti obrađene su matematički. Uočena odstupanja tumače se prisutnošću matrix efekta.

određivanje kvarca; industijska prašina; difrakcija rentgenskih zraka

nije evidentirano