hrvatski

Dijagnostika virusnih infekcija dišnog sustava u djece

Uzročnici virusnih respiratornih infekcija U industrijski razvijenim zemljama virusne dišne infekcije imaju najveći udio među svim akutnim infektivnim bolestima u populaciji (2). Zbog relativno kratke inkubacije, kratkotrajnog imuniteta i kapljičnog načina prenošenja, ove bolesti osim medicinskog imaju i društveno - gospodarski značaj. Smatra se da nema osobe koja nije bolovala od ovih bolesti i da jedna osoba prosječno od njih obolijeva jednom godišnje (3). Prvi respiratorni virusi izolirani su pred pedesetak godina, i do danas je otkriveno oko dvije stotine različitih tipova ovih virusa. To su :virus influence, virusi parainfluence, respiratorni sincicijski virus, adenovirusi, rinovirusi, korona virus, reovirusi te enterovirusi (4). Miksovirusi su članovi dviju porodica virusa tj. Ortomyxoviridae / virus influence / i Paramyxoviridae /virusi parainfluence i respiratorni sincicijski virus / (Tablica 1). nukleinska kiselina ovojnica virusa porodica i rod virusa uzročnik tip klinička slika Orthomyxoviridae Influenca virus A, B, C influenca (gripa), atipična pneumonija RNA ima Paramyxoviridae Paramyxovirus Parainfluenca virus 1, 2, 3, 4 krup, atipična pneumonija, IGDS* Pneumovirus Respiratorni sincicijski virus (RSV) A,B bronhiolitis, atipična pneumonija, bronhitis, krup, IGDS * infekcije gornjeg dišnog sustava Tablica 1. Klasifikacija i osobine miksovirusa. Osim porodice Orthomyxoviridae i Paramyxoviridae kao uzročnici respiratornih infekcija u čovjeka važne su i sljedeće porodice virusa : Adenoviridae, Picornaviridae (rodovi Rhinovirus i Enterovirus), Coronaviridae i Reoviridae (rod Reovirus) (Tablica 2). nukleinska ovojnica porodica i rod uzročnik tip klinička slika kiselina virusa virusa ima Coronaviridae Koronavirus IGDS* Reoviridae Reovirus 1,2,3 IGDS Picornaviridae Rinovirus 1-119 IGDS RNA nema Enterovirus Coxsackie A 10,21,24 IGDS Coxsackie B 1,2,3,4 IGDS Echovirus 1,3,4,6,7,9,11, 19,20,22,25 IGDS Poliovirus 1,2,3 IGDS DNA Adenoviridae Adenovirus 1,2,3,4,5,7,8, 14,19,21 atipične pneu-monije,faringokonjunktivalna groznica, keratokonjunktivitis, IGDS Tablica 2. Klasifikacija i osobine adenovirusa, rinovirusa, reovirusa, koronavirusa i enterovirusa. Sezonstvo: Akutne dišne virusne infekcije mogu biti uzrokovane velikim brojem virusa ( koji mogu izazvati bolesti tijekom čitave godine, ali njihovo sezonsko pojavljivanje izraženo je u većine respiratornih virusa. Tako se virus influence javlja od studenog do ožujka; virusi parainfluence tip 1 i 2 javljaju se svake druge godine, i to od listopada do ožujka, a tip 3 kroz čitavu godinu; a RSV od studenog do svibnja. Širenje:Miksovirusi se prenose malim česticama aerosola ( virus influence) na udaljenosti veće od 1,5 m, te velikim kapljicama sekreta koje zahtijevaju bliži kontakt tj. preko kontaminiranih ruku ili predmeta ( virusi parainfluence i RSV). Ciljne stanice za ove viruse su stanice trepetljikavog epitela dišnog sustava ( vidi: Bolničke respiratorne virusne infekcije i preporuke za njihovu kontrolu). Klinička slika: Ovi virusi izazivaju nekoliko kliničkih sindroma : blage infekcije gornjeg dijela dišnog sustava (prehlada, faringokonjuktivalna groznica, tonzilofaringitis, itd.) i teške infekcije donjeg dijela dišnog sustava :(laringitis, krup, bronhitis, bronchiolitis, atipična pneumonija). Karakteristično je da jedan virus može uzrokovati više različitih kliničkih sindroma a jedan klinički sindrom više virusa. Diferencijalno-dijagnostički, kod atipične, intersticijalne, pneumonije treba imati na umu da pored virusa i neke bakterije ( Mycoplasma pneumoniae, Coxiella burnettii i Chlamydia psittaci) često uzrokuju ovaj sindrom. Dob: Sve dobne skupine mogu biti zahvaćene infekcijom bilo kojim od ovih virusa, ali npr. parainfluenca virusi će težu kliničku sliku izazvati u djece, respiratorni sincicijski virus u dojenčadi i starijih osoba, a korona virus češće inficira odraslu populaciju. Dijagnostika: S toga se na osnovu kliničke slike, sezonskog pojavljivanja te učestalosti javljanja po dobnim skupinama može samo naslučivati uzročnik, no samo pravilna laboratorijska dijagnostika ( direktna i indirektna virološka) će moći otkriti etiologiju akutne dišne infekcije. U laboratorijskoj dijagnostici postoji širok spektar metoda za dokazivanje infekcija izazvanih ovim virusima. Uzročnici se mogu izolirati iz kliničkog matrijala na kulturi stanica i u oplođenim kokošjim jajima. Također ja moguća tzv. brza detekcija virusa u sekretu iz dišnog sustava bolesnika primjenom hiperimunih životinjskih seruma ili monoklonskih protutijela najčešće u imunofluorescentnom testu. Od seroloških metoda upotrebljavaju se test neutralizacije, test inhibicije hemaglutinacije, reakcija vezanja komplementa, indirektni test fluorescentnih protutijela i imunoenzimni test. Profilaksa i liječenje: Specifično liječenje se provodi za neke infekcije ( npr. pneumonije u starijih osoba uzrokovane influenca virusom, bronhiolitise u dojenčadi uzrokovane respiratornim sincicijskim virusom). Cjepiva protiv influenca virusa i adenovirusa se uspješno upotrebljavaju već duže vrijeme, a prozvedena su i ispituju se cjepiva protiv respiratornog sincicijskog virusa i parainfluenca virusa. Nakon infekcije ovim virusima javlja se kratkotrajan imunitet vezan uz sekretorna protutijela koja štite prosječno nekoliko mjeseci od reinfekcije homolognim virusom.

respiratorne infekcije; virusi

nije evidentirano