srpski

Longitudinalno praćenje međuetničkih odnosa u zajednici nakon sukoba

Višeetničke zajednice nakon sukoba tipično ostaju podeljene po etničkoj granici što se očituje u normama međugrupnog ponašanja i snažnim emocijama prema unutarnjoj i vanjskoj grupi. Tokom perioda od 8 godina u tri vremenske tačke (2000, 2002 i 2008 godine) provedeno je u Vukovaru istraživanje na istom uzorku građana hrvatske i srpske nacionalnosti. Cilj istraživanja bio je kroz duže vreme pratiti promene u nekoliko aspekata međuetničkih odnosa između ove dve grupe i njihovoj percepciji pravde u vezi ratnih zločina. Od početnog uzorka od 404 odrasla ispitanika koji je bio reprezentativan u vreme prvog ispitivanja, u sve tri tačke učestvovalo ih je 122 (67 Hrvata i 55 Srba). Podaci su prikupljeni individualnim intervjuisanjem u domovima ispitanika. U drugom i trećem ispitivanju sudelovali su ispitanici koji su živeli na istim adresama ili ih je bilo moguće kontaktirati na drugim adresama u gradu. Stepen odbijanja sudelovanja bio je podjednak u sve tri tačke, a glavni razlog osipanja je bio selidba u neki drugi grad ili državu. Ispitanici koji su ostali u uzorku razlikovali su smo po nižoj životnoj dobi u prvoj tački od onih koji kasnije nisu učestvovali. Međuetnički odnosi ispitani su nizom pitanja koja su se odnosila na: narušenost odnosa s prijateljima iz vanjske grupe u donosu na period prije rata, iskustvo etničke diskriminacije u 6 područja života, socijalnu distancu i stereotipe o drugoj etničkoj grupi. Percepcija izvršenja pravde odnosila se na postojanje zločinaca u unutarnjoj grupi i važnost njihovog kažnjavanja, te na percepciju pristranosti Haškog suda. Analiza varijanse pokazala je da su promene u odnosima dve etničke grupe vrlo male tokom 8 godina. Narušenost odnosa s predratnim prijateljima iz druge grupe je kod Hrvata stalno gotovo dvostruko veća nego kod Srba, a tek se u trećoj tački merenja nazire malo poboljšanje. Da postoje putevi do pomirenja više veruju Srbi, ali nema promene u izrazitosti ovog uverenja niti kod jedne grupe. Delovanje sudstva i zdravstva su područja u kojima se obe grupe osetile najmanju etničku diskriminaciju i tu nema promene tokom vremena. Osećaj diskriminacije je najveći u području zapošljavanja kod obe grupe, premda veći kod Srba i u porastu je tokom vremena. U stranovanju i školovanju se kod Hrvata taj osećaj u funkciji vremena smanjio a kod Srba povećao. Socijalna distansa Srba prema Hrvatima je tri puta manja nego obratno, kod kojih je vidljivo njeno smanjivanje samo između 2000. i 2002. godine a zatim nema promena. U pogledu percepcije važnosti kažnjavanja ratnih zločina, Hrvatima je to osobno puno važnije nego Srbima i jednako je u sve tri tačke, dok je kod Srba ta važnost malo porasla nakon 2002. godine. Srbi smatraju više nego Hvati da je kažnjavanje zločinaca važno za poboljšanje suživota, i to se kod njih ne menja tokom vremena a kod Hrvata se nazire približavanje tom stavu jedino u poslednjoj tački merenja. Jedni i drugi smatraju da u vlastitim grupama ima ratnih zločinaca, premda to Srbi misle nešto više nego Hrvati i to se tokom vremena nije promenilo. Percepcija uloge Haškog suda je vremenom postala povoljnija kod obe grupe, ali očitije kod Srba. Ovi podaci pokazuju da su se međuetnički odnosi ove dve grupe vrlo malo promenili, a premda postoje neke naznake poboljšanja, ono je 15 godina od završetka rata tako malo da gotovo da nema praktično značenje.

podijeljene zajednice; međuetnički odnosi; longitudinalna studija promjena u zajednici

nije evidentirano