hrvatski

Sinteza, fotokemijske i termičke transformacije novih butadienskih kromofora

U cilju proučavanja utjecaja supstituenata na fotokemijsko ponašanje butadienskih derivata, Wittigovom reakcijom sintetizirani su novi derivati slične strukture 3-8. Novosintetizirani derivati 3-8 podvrgnuti su fotoreakcijama u smislu priprave novih policikličkih struktura fotokemijskom metodologijom. Početni spojevi pokazali su različito fotokemijsko ponašanje. Fotoliza 2-metil-1-(o-metilfenil)-4-fenilbutadiena 6 rezultira u formiranju naftalenskog derivata 18 kao fotoprodukta, a pobuđivanje 2-metil-1-(o-vinilfenil)-4-fenilbutadiena 3 dovodi do elektrociklizacije u dihidronaftalenski derivat 9. Fotokemija ovih metil-supstituiranih spojeva 3 i 6 razlikuje se od analognog nesupstituiranog spoja 1 koji stvara benzobi- i -tricikličke spojeve. Učinak metilnog supstituenta još je drastičniji u slučaju dibutadiena 4 i 5, uslijed steričkih smetnji. Početni nesupstituirani dibutadienski spoj 4 fotoinduciranom intramolekularnom cikloadicijom daje benzobiciklo[3.2.1]oktadien exo, endo-14, dok fotokemijska reakcija odgovarajućeg dimetiliranog derivata 6 pokazuje samo geometrijsku izomerizaciju zbog steričkog utjecaja supstituenata. Metilna skupina smanjuje konjugaciju i planarnost butadiena. Nadalje, proučavan je utjecaj atoma klora kao supstituenta na tok fotokemijske reakcije, pa su u tom cilju sintetizirani i novi klorovi derivati 7 i 8 kao logičan slijed eksperimentalnih istraživanja. Atom klora može djelovati na mono- i dibutadiensku jedinicu induktivnim i mezomernim efektom, što dodatno komplicira ishod fotokemijske reakcije. Proučavana je i termička reakcija butadienskih derivata na primjeru cis, cis- i cis, trans-nesupstituiranog dibutadienskog spoja 4. Ona rezultira nastankom benzobiciklo[4.2.0]oktadienske strukture 20. Svi polazni spojevi 3-8 kao i njihovi fotoprodukti 9-19 i termički produkt 20 kao rezultat 8 elektrociklizacije okarakterizirani su modernim spektroskopskim metodama (jednodimenzionalni i dvodimenzionalni NMR, UV, MS). Novi farmakološki interesantni spojevi dobiveni su jednostavnim pristupom koristeći svjetlo kao reagens.

butadieni; fotokemija; reakcijski mehanizam; sinteza; spektroskopija

nije evidentirano