hrvatski

Određivanje strukture litosfere na području Dinarida i Panonskog bazena na temelju novih dubokih seizmičkih istraživanja

Struktura kore i gornjeg plašta, te Mohorovičićev diskontinuitet u području dodira Dinarida i jugozapadnog dijela Panonskog bazena, određeni su na temelju novih dubokih seizmičkih istraživanja. Mjerenja su izvedena u posljednjem desetljeću u sklopu dvaju međunarodnih projekata, ALP 2002 i ALPASS-DIPS. ALP 2002 je projekt dubokih refrakcijskih mjerenja dok je ALPASS-DIPS projekt pasivnih seizmičkih mjerenja. U Hrvatskoj su istraživanja izvedena duž profila Alp07, koji se proteže gotovo okomito na pružanje Dinarida, od Istre do jugozapadne Mađarske. Duboka refrakcijska mjerenja interpretirana su metodama tomografske inverzije i modeliranjem, a pasivna seizmička mjerenja metodom funkcija prijemnika. Na profilu je izvedeno i 2D-gravimetrijsko modeliranje s ciljem smanjivanja višeznačnosti interpretacije i preciznije odredbe nekih pojava na seizmičkom modelu. Na temelju geofizičkih modela konstruiran je geološki model kore i gornjeg plašta duž profila Alp07. Sva tri geofizička modela pokazuju da se mogu definirati tri cjeline, koje se razlikuju prema građi i debljini kore. To su Dinaridska kora, Panonska kora i razmjerno široka prijelazna zona između njih. Dinaridska kora je podijeljena na gornju i donju koru, s malim brzinama i gustoćama u gornjoj kori i velikim brzinama i gustoćama u donjoj kori. U Dinaridskoj gornjoj kori, na jugoistočnom kraju profila, ističe se anomalija velike brzine koja je najvjerojatnije uzrokovana karbonatnom platformom. U Panonskoj kori su male brzine i gustoće. Geofizička svojstva se u panonskom dijelu vrlo malo mijenjaju s dubinom pa se kora u tom dijelu profila može smatrati jednoslojnom, što potvrđuju sve tri korištene metode. Između dinaridske i panonske kore, nalazi se prijelazna zona širine oko 125 km. Kora je u ovoj zoni dvoslojna, ali u gornjoj kori postoje lateralne promjene brzine i gustoće. U gornjoj kori ispod Savske depresije, nalazi se anomalija vrlo velike gustoće i velike brzine koja je najvjerojatnije uzrokovana ofiolitnim stijenama. Dubina Mohorovičićevog diskontinuiteta je najveća ispod Dinarida (oko 40 km), a najmanja u Panonskom bazenu, na samom kraju profila (oko 23 km). Najznačajnija promjena dubine Mohorovičićevog diskontinuiteta je na sjeverozapadnom dijelu Dinarida i ovdje se može odrediti područje plitke subdukcije Jadranske mikroploče pod panonski dio Europske ploče.

Dinaridi; Panonski bazen; struktura kore; seizmičko modeliranje; gravimetrijsko modeliranje; funkcije prijemnika

nije evidentirano