hrvatski

Pojam izvornosti u traktatima renesansne Italije (1435.-1568.)

Rad istražuje, klasificira i tumači osnovne načine poimanja izvornosti u renesansnim traktatima, prvenstveno kroz korištenje i oblikovanje izraza koji se vežu uz pojam izvornosti. Pojmovi koji se razmatraju obuhvaćaju široki pojmovni raspon od izvornosti i izvornika (origine, originale, esempio, modelo, puro) do umnažanja i oponašanja (imitazione, copia, copioso, replicare, simulacro, calcato, ornato, moltiplicare, a stampa). U radu se utvrđuje da se u traktatima što nastaju od 1430-ih do 1560-ih, od Albertija do Vasarija, formira pojam izvornosti kakav je karakterističan za novovjeko razdoblje, kroz estetsko i moralno normiranje vrijednosti izvornosti u odnosu na ponavljanje ili oponašanje. Za renesansnog autora izvornost je rezultat nezavisnog rada, truda, razmišljanja, domišljatosti (ingegno) i invencije (invenzione). U radu se ujedno utvrđuje da se izvornost umjetničkih djela tumači, procjenjuje i vrednuje kroz način na koji određena kvaliteta (imitare, varieta, copioso, puro, ornato) prisutna u umjetničkom djelu izražava taj pojam. Izvornik je određen kao izvor (origine) i primjer (esemplo) prema onome što je uobičajeno ili onome što se ponavlja (copia, ritratto, a stampa, simulacro, calcato), a stupanj izvornosti određuje se kroz učestalost pojavnosti određenih značajki unutar određene skupine sličnih djela. U radu se predlaže novo tumačenje nekih ranije analiziranih izraza što se koriste u traktatima, a ujedno se ukazuje na to da značenja nekih od navedenih izraza mogu biti ambiguitetna te da se njihovo korištenje, tumačenje i vrednovanje razlikuje, ovisno o kontekstu, a autori ih često koriste na arbitraran način.

renesansa ; traktat ; izvornik ; kopija ; oponašanje ; Alberti ; Leonardo ; Vasari

Zbornik objavljen u: Anali Galerije Antuna Augustinčića, vol. XXVIII–XXIX (2008.–2009.), br. 28–29