hrvatski

Kritika robne opsjene i pojam vizualne reprezentacije u kulturalnoj teoriji

Rad razmatra antropološku i filozofijsku pozadinu i teorijsku upotrebu Marxova pojma robnog fetišizma. Takva se razmatranja nastoje pretvoriti u okvir kroz koji se motri koncepcija vizualne reprezentacije u suvremenoj književnoj i kulturalnoj teoriji. Ishodište je rada osporavanje klasičnog marksističkog tumačenja fetišizma kao opsjene. Jer takvim se tumačenjem fetišizma kao nečega što zavarava osjetila ili zavodi um Marxovo mišljenje zadržava unutar jednog dogmatskog poimanja metafizike koje ostavlja pogubne posljedice prilikom afirmiranja političke i etičke dimenzije književne i kulturalne teorije. Po tom bi dogmatskom tumačenju Marxova pojma robnog fetišizma spoznajna emancipacija bila pretpostavka svake druge emancipacije: kad se oslobodimo vlastita neznanja, stekli smo apsolutnu slobodu i dovršili svoju preobrazbu u uzorno ljudsko biće. Ta vrsta 'epistemološkog humanizma' koji teoriju predstavlja kao djelatnost po mjeri čovjeka u konačnici pretvara teoriju u pedagogiju koja ne misli već jedino određuje skup didaktičkih naputaka. Stoga mi nismo od Marxa naslijedili gotove definicije i konačne odgovore koji bi njegovo écriture pretvorili u Sveto Pismo, već prije svega otvorena pitanja i probleme čija rješenja podrazumijevaju jednakovrijedne alternative. I upravo tako stoje stvari s pojom robnog fetišizma: ono je pitanje, problem, ili kako je to sam Marx rekao, to je tajna (Geheimnis). Takav pokušaj da se ponovno pokrene 'rad mišljenja' jednog prividno konačnog i zatvorenog pojma otvara put za ulazak u konverzaciju s nekim od glavnih suvremenih ili aktualnih teoretičara i mislioca (Giorgio Agamben, Louis Althusser, Walter Benjamin, Jacques Derrida, Jean-Luc Nancy) koji su na jedan ili drugi način naglasili važnost ili potencijal Marxova pojma robnog fetišizma.

robni fetišizam; vizualna kultura

nije evidentirano