hrvatski

Određivanje citotoksičnosti NK-stanica u stresu

NK-stanice su veliki granulirani limfociti koji funkcionalno pripadaju sustavu urođene imunosti a obuhvaćaju oko 15% cirkulirajućih limfocita. Igraju važnu ulogu u odbacivanju tumora i kontroli virusnih infekcija, kako ubijanjem ciljnih stanica u direktnom kontaktu (citotoksičnost), tako i sekrecijom imunoregulacijih citokina. Aktivnost im regulira kombinirano djelovanje aktivacijskih i inhibicijskih receptora koji prepoznaju molekule na ciljnim (tumorskim ili virusom zaraženim) stanicama koje su tu drugačije izražene nego na zdravom tkivu. NK-stanice su fenotipski karakterizirane ekspresijom površinskih biljega CD56 i CD16 te nedostatkom biljega CD3. Poznato je da nakon akutnog stresa broj i citotoksična aktivnost NK stanica raste, dok u osoba s kroničnim stresom i depresivnim poremećajima pada. Obzirom na osjetljivost NK stanica na učinke stresa, njihov se udio i funkcija može koristiti kao pokazatelj aktivnosti urođene imunosti. Citotoksičnost NK-stanica tradicionalno se određuje testom zasnovanom na sposobnosti razaranja ciljnih stanica obilježenih radioaktivnim kromom (51Cr), pri čemu se ovaj oslobađa i mjeri. No ova metoda ima ograničenja: manipuliranje radioaktivnim materijalom je skupo i nepraktično, ciljne stanice spontano otpuštaju krom te varijabilnost između testova uobičajeno prelazi 20%. Stoga je razvijeno nekoliko metoda za određivanje citotoksičnosti NK stanica protočnom citometrijom bez radioaktivnih biljega. Zasnivaju se na obilježavanju ciljnih stanica fluorescentnim bojama specifičnim za mrtve (7-AAD, PI, Sytox Green) i žive (CellTracker™ , MitoTracker™ ) stanice. Njihova je prednost nadalje, što se NK-stanice istovremeno mogu fenotipski karakterizirati i pratiti njihove druge aktivnosti (ekspresija citokina i citolitičkih molekula). U ovom radu prikazujemo metodu za određivanje citotoksičnosti NK-stanica protočnom citometrijom koju smo uveli u našem laboratoriju i kojom ćemo longitudinalno pratiti imunostatus bolesnika s posttraumatskim stresnim poremećajem.

NK-stanice; citotoksičnost; protočna citometrija

nije evidentirano