hrvatski

Novi pristup klasifikaciji moždanog udara

Svjetska zdravstvena organizacija definira moždani udar (MU) kao "naglo razvijanje kliničkih znakova fokalnog (ili globalnog) poremećaja moždanih funkcija, sa simptomima koji traju 24 sata ili duže, ili vode k smrti, bez drugog jasnog uzroka, osim znakova oštećenja krvnih žila" (1). Ova se bolest klasificira u dva glavna tipa: moždana ishemija zbog tromboze, embolizma ili sistemske hipoperfuzije i moždana hemoragija zbog intracerebralne ili subarahnoidalne hemoragije. 80 % MU nastaju zbog ishemije, a ostatak zbog hemoragije. Dvije glavne kategorije ove bolesti dijametralno su suprotne: hemoragija je karakterizirana prevelikom količinom krvi unutar zatvorene intrakranijske šupljine, dok je ishemija karakterizirana s premalo krvi i neodgovarajućom količinom kisika i nutrijenata u određenom dijelu mozga. Svaka od ovih kategorija može se podijeliti u podtipove koji imaju različite uzroke, kliničku sliku, klinički tijek, ishod i terapijske strategije. Postoje različiti pristupi klasifikaciji akutnog MU. Međunarodna klasifikacija bolesti i problema vezanih za zdravlje (deseta revizija-ICD 10) Svjetske zdravstvene organizacije označava bolesti i znakove, simptome, abnormalne nalaze, žalbe, socijalne okolnosti i vanjske uzroke ozljeda ili bolesti. Ova klasifikacija razvrstava MU pod šiframa I 60-I 69 u slijedeće podskupine: subarahnoidalno krvarenje, intracerebralno krvarenje, ostala netraumatska krvarenja, cerebralni infarkt uzrokovan ekstracerebralnom ili intracerebralnom okluzijom te nespecificirani moždani udar (3). Klasifikacija Oxford Community Stroke projekta počiva oslanja se prvenstveno na početne simptome ; na temelju razvoja simptoma epizode MU su klasificirane kao: primarna intracerebralna hemoragija (PICH), totalni anteriorni cirkulacijski sindrom (TACS), parcijalni anteriorni cirkulacijski sindrom (PACS), lakunarni cirkulacijski sindrom (LACS), ili posteriorni cirkulacijski sindrom (POCS). Ovih pet entiteta predviđaju razvoj MU, dio mozga koji je pogođen, glavni uzrok koji leži u podlozi i prognozu bolesti (4, 5). TOAST (Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment) klasifikacija ishemijskog moždanog udara vrlo je praktična i temeljena je na kliničkim simptomima te na rezultatima daljnjih istraživanja ; na toj osnovi MU se klasificira kao posljedica: (1) tromboze ili embolije zbog ateroskleroze velikih krvnih žila, (2) embolije porijeklom iz srca, (3) okluzije malih krvnih žila, (4) ostalih utvrđenih uzroka, (5) neutvrđenih uzroka (dva moguća uzroka, jedan neidentificirani uzrok ili nepotpuno istraživanje) (6). Klasična definicija tranzitorne ishemijske atake (TIA) je nagli početak fokalnog neurološkog simptoma i/ili znaka koji traje manje od 24 sata i vjerojatno je uzrokovan prolaznim padom krvnog optoka, koji dovodi do ishemije mozga u području koje proizvodi simptome. Oporavak krvnog optoka je vremenski dovoljan da učini ishemiju prolaznom i da se izbjegne infarkt. Međutim, arbitrarna priroda dvadesetčetverostanog vremenskog ograničenja i nedostatak specifičnog patofiziološkog značenja umanjuje kliničku i istraživačku korisnost pojma TIA. Prepoznavanje ovih problema dovelo je do evolucije u definiciji i taj proces je potpomognut napretkom u neuroimagingu, posebno difuzijski mjerenim imagingom (DWI) što omogućuje vrlo ranu identifikaciju ishemijskog oštećenja mozga. Prije svega, infarkcija se obično razvija kada žarišni prolazni neurološki simptomi traju više od jednog sata. Tako je benigna konotacija koja se podrazumjeva pod pojmom &laquo ; TIA&raquo ; izmjenjena spoznajom da čak i kratka ishemija može uzrokovati trajno oštećenje mozga. Na temelju navedenih činjenica posljednjih godina predlaže se redefiniranje kriterija prema kojima bi TIA obuhvaćala neurološke simptome koji traju kraće od jednog sata pri čemu nema slikovnih dokaza o ishemiji moždanog tkiva, a ishemijski MU označuje neurološke simptome koji traju dulje od jedan sat i/ili postoje slikovni dokazi o oštećenju moždanog tkiva (7). LITERATURA: 1.WHO MONICA Project, Principal investigators. The World Health Organisation MONICA Project (monitoring trends and determinants in cardiovascular disease): a major international collaboration. J Clin Epidemiol 1988 ; 41:105-114. 2.Caplan, LR. Intracranial branch atheromatous disease: A neglected, understudied, and underused concept. Neurology 1989 ; 39:1246. 3. World Health Organization. The International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision. 1992. 4. Bamford J, Sandercock P, Dennis M, Burn J, Warlow C. Classification and natural history of clinically identifiable subtypes of cerebral infarction. Lancet. 1991 ; 337:1521– 1526. 4.Bamford JM. The role of the clinical examination in the subclassification of stroke. Cerebrovasc. Dis. 2000 ; 10 (Suppl 4): 2– 4. 6.Adams PH, Bendixen B, Kappelle J, Biller J, Love B, Gordon D, Marsh R, TOAST Investigators. Classification of subtypes of acute ischemic stroke. Stroke 1993 ; 24:35-41. 7.Albers GW ; Caplan LR ; Easton JD ; Fayad PB ; Mohr JP ; Saver JL ; Sherman DG. Transient ischemic attack--proposal for a new definition. N Engl J Med 2002 Nov 21 ; 347(21):1713-6.

moždani udar; cerebralna ishemija; cerebralna hemoragija; tranzitorna ishemijska ataka; klasifikacija

nije evidentirano