hrvatski

Sinteza C-6 alkiliranih derivata pirimidina s potencijalnim djelovanjem protiv citomegalovirusa (CMV)

Zbog prisutnosti u citozinu, timinu i uracilu, pirimidin je jedan od najznačajnijih šesteročlanih, heterocikličkih prstenova. U posljednja dva desetljeća razvijeno je nekoliko derivata pirimidina koji danas imaju široku kliničku primjenu. Velik broj C-5 i C-6 supstituiranih derivata pirimidina koriste se kao antitumorski i antivirusni lijekovi. 5-Fluoruracil (5-FU) i 5-fluordeoksiuridin (5-FdU) kao antitumorski lijekovi, te 3'-azido-3'-deoksitimidin (AZT) i (E)-5-(2-bromvinil)-2'-deoksiuridin (BVdU) kao antivirusni lijekovi najznačajniji su C-5 supstituirani predstavnici pirimidina. Od C-6 supstituiranih pirimidinskih derivata, najznačajniji su 1-[(2-hidroksietoksi)metil]-6-(feniltio)timin (HEPT) i 3, 4-dihidro-2-alkoksi-6-benzil-4-oksopirimidin (DABO). Različiti fluorirani analozi pirimidina mogu se koristiti kao radiofarmaceutici u pozitron-emisijskoj tomografiji (PET). PET je metoda koja se koristi za rano otkrivanje različitih oboljenja, a njome je moguće uočiti promjene u funkciji i metabolizmu u različitim organima u tijelu. Cilj ovih istraživanja bio je sintetizirati nove supstancije koje bi se mogle primijeniti u antivirusnoj i antitumorskoj kemoterapiji. C-6 supstituirani derivati pirimidina 3-12 dobiveni su metodom litiranja 2, 4-dimetoksi-6-metilpirimidina, te je potom provedena nukleofilna supstitucija odnosno adicija s odgovarajućim esterima i ketonima. Spojevi 3-12 ispitani su na antitumorska i antivirusna djelovanja. Spojevi 7 i 8 pokazali su najbolju aktivnost protiv stanica zloćudnih tumora u čovjeka (7: IC50 = 1, 8-22, 7 ug/ml ; 8: IC50 = 3, 2-13, 0 ug/ml). Spoj 8 pokazao je i značajnu aktivnost protiv varicella zoster virusa (TK+VZV: EC50 = 2, 2 ug/ml ; TK-VZV: EC50 = 2, 0 ug/ml). Struktura spoja 8 dodatno je potvrđena rendgenskom strukturnom analizom.

C-6 supstituirani derivati pirimidina; litiranje; pozitron-emisijska tomografija (PET); antitumorska i antivirusna aktivnost; 1H i 13C NMR spektroskopija; rendgenska strukturna analiza

nije evidentirano