hrvatski

Aditivi motornih ulja na temelju funkcionalnih metakrilatnih kopolimera

U radu je istražena kinetika slobodno radikalske homopolimerizacije i kopolimerzacije N-(2, 4, 6-tribromofenil)maleimida (TBPMA) i dodecil-metakrilata (DDMA), TBPMA i heksil-metakrilata (HMA), te HMA i dimetilaminoetil-metakrilata (DMAEMA) u otopini toluena uz peroksidni inicijator, do niskih konverzija pri 70 oC. Sintetiziranim kopolimerima određen su sastav 1H-NMR spektroskopijom i raspodjela molnih masa kromatografijom isključenja po veličini (SEC). Osnovni kinetički parametri reakcija kopolimerizacije računati su primjenom Kelen – Tüdős (KT) i Finemann-Ross (FR) linearnih metoda. Kopolimerizacija slobodno-radikalskim mehanizmom TBPMI s DDMA i HMA odvija se po modelu simetrične kopolimerizacije, uz izračunate vrijednosti omjera kopolimerizacijskih reaktivnosti: r1 = 0, 55 (TBPMI) i r2 = 2, 32 (DDMA) r1 = 0, 33 (TBPMI) i r2 = 2, 91 (HMA) U tom slučaju kopolimer sadrži uvijek više ponavljanih jedinica monomera DDMA, osnosno HMA, nego u smjesi monomera. Slobodno-radikalska kopolimerizacija HMA i DMAEMA odvija po modelu idealne kopolimerizacije uz izračunate vrijednosti omjera kopolimerizacijskih vrijednosti: r1 = 1, 04 (DMAEMA) i r2 = 1, 16 (HMA). Početne brzine reakcije kopolimerizacije smanjuju se s povećanjem udjela TBPMI u smjesi monomera za sustave TBPMA / DDMA i TBPMA / HMA. U sustavu DMAEMA / HMA brzina polimerizacije smanjuje se s povećanjem udjela DMAEMA. Molne mase za TBPMA / DDMA kopolimere imaju vrijednosti brojčanog prosjeka, Mn, između 225 000 i 88 000 g mol-1 i masenog prosjeka, Mw, između 404 000 i 156 000. Vrijednosti indeksa polidisperznosti približno su jednake 1, 8 što ukazuje na miješani mehanizam terminacije polimerizacije. S povećanjem udjela TBPMA u kopolimerima dolazi do smanjenja njihovih relativnih molekulskih masa.

N-(2; 4; 6-tribromofenil)maleimid; dodecil-metakrilat; heksil-metakrilat; dimetilaminoetilmetakrilat; kopolimerizacija; kopolimeri; omjer kopolimerizacijske reaktivnosti; polimerni dodaci mazivim i motornim uljima

nije evidentirano