hrvatski

Fazne pretvorbe u sustavu Al-Zn

Primjenom rentgenske difrakcije i elektronske mikroskopije visokog razlučivanja istraživana je mikrostruktura naslovnih slitina, s atomnim udjelom Zn, x(Zn), od 0.03 do 0.62, u ovisnosti o sastavu, temperaturi i prethodnoj termičkoj obradi. Slitine su bile: (i) brzo kaljene s temperature Tt, više od temperature čvrste otopine, Tss, u vodu pri sobnoj temperaturi (slitine WQ) ; (ii) sporo hlađene od Tt do sobne temperature (slitine SC). Neposredno nakon kaljenja slitine WQ bile su čvrste otopine, do x(Zn)  0.44. Nakon kraćeg starenja, slitine WQ sadržavale su GP zone, bogate cinkom ; dugim starenjem te slitine su prevedene u kvazi-ravnotežno stanje i sadržavale su precipitate  , vrlo bogate cinkom. Slitine SC, koje su također sadržavale precipitate  , bile su bliže ravnotežnom stanju nego slitine WQ ; mikrostruktura slitina WQ ovisila je o zaostalim deformacijama, zakaljenim prazninama i nejednolikoj raspodjeli precipitata  . Oba niza slitina, SC i dugo starene WQ, grijane su od sobne temperature do Tt, te hlađene na sobnu temperaturu. Tijekom grijanja opaženo je: smanjenje intenziteta difrakcijskih linija, anizotropija temperaturnog širenja, promjena oblika precipitata, djelomično ili potpuno otapanje precipitata, fazne pretvorbe, stvaranje čvrste otopine. Tijekom hlađenja uočena je temperaturna histereza za obrnute fazne pretvorbe. Temperaturna ovisnost mikrostrukture slitina SC različita je od one dugo starenih slitina WQ. Uz nove informacije o sustavu Al-Zn, istraživanja metodom visoko razlučive transmisijske elektronske mikroskopije potvrdila su rezultate dobivene rentgenskom difrakcijom u polikristalnom materijalu. Opažene fazne pretvorbe, za slitine s x(Zn)  0.44, razlikuju se od onih koje predviđa fazni dijagram sustava Al-Zn, prihvaćen u literaturi.

slitine Al-Zn; čvrsta otopina; precipitacija; fazne pretvorbe; rentgenska difrakcija u polikristalu; elektronska mikroskopija visokog razlučivanja; pretražna skenirajuća kalorimetrija

nije evidentirano