hrvatski

UTJECAJ TEHNOLOŠKIH PARAMETARA EKSTRAKCIJE NA MIKROBIOLOŠKU AKTIVNOST EKSTRAKATA HRVATSKOG PROPOLISA

Propolis je prirodna smolasta tvar koju skupljaju pčele medarice sa raznih biljaka ; u umjerenom pojasu glavni su izvor propolisa vrste roda Populus. Biološki učinak ekstrakata propolisa ovisi o uvjetima ekstrakcije. U ovom je radu ispitan utjecaj različitih čimbenika na učinkovitost ekstraktivnog postupka: tehnika ekstrakcije (maceracija i ultrazvučna ekstrakcija), vrsta ekstrakcijskog sredstva (etanol 80%, etanol 40%, voda), pH-vrijednost ekstrakcijskog sredstva (7 i 3), te temperatra (za ekstrakciju tehnikom maceracije ; 25 i 50°C). Učinkovitost ekstraktivne metode procijenjena je na temelju iskorištenja ekstrakcije i mikrobiološkog učinka dobivenih ekstrakata danog promjerom zone inhibicije rasta mikroorganizama i minimalnom inhibitornom koncentracijom. Iskorištenje ekstrakcije je definirano kao omjer mase suhog ekstrakta i mase droge uzete za ekstrakciju. Mikrobiološka je aktivnost ispitana metodom difuzije, kao metoda s cilindrima i metoda s diskovima, te metodom dilucije. Rezultati pokazuju da iskorištenje ekstrakcije, kao i mikrobiološki učinak dobivenih ekstrakata primarno ovisi o koncentraciji etanola u ekstrakcijskom sredstvu. Pri tome su iskorištenje postupka i antimikrobna aktivnost ekstrakata prema vrstama Pseudomonas aeruginosa i Candida albicans proporcionalni volumnom udjelu etanola u ekstrakcijskom sredstvu, dok ekstrakti 80- i 40 %-tnim etanolom ne pokazuju značajnu razliku u antimikrobnoj aktivnosti prema ispitanim Gram-pozitivnim bakterijskim vrstama (Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus). Maceracija pri povišenoj temperaturi rezultirat će većim iskorištenjem ekstrakcije, i izraženijim antimikrobnim učinkom vodenih ekstrakata prema Gram-pozitivnim bakterijskim vrstama. Zakiseljavanje ekstrakcijskog sredstva ne utječe značajno na iskorištenje ekstrakcije niti na mikrobiološku aktivnost ekstrakta, osim negativno na antifungalni učinak ekstrakata 40 %-tnim etanolom. Tehnikom maceracije i tehnikom ultrazvučne ekstrakcije dobivaju se ekstrakti jednake antimikrobne aktivnosti prema svim ispitanim vrstama, uz jednako iskorištenje ekstrakcije. U usporedbi s maceracijom, postupak ultrazvučne ekstrakcije znatno kraće traje, a temperatura pri kojoj se vrši postupak je značajno niža. Stoga se zaključuje je najučinkovitija metoda izolacije aktivnih komponenata propolisa ultrazvučna ekstrakcija 80 %-tnim etanolom kao ekstrakcijskim sredstvom, neovisno o pH.

Propolis kemotipa topole; ekstrakcijske tehnike; maceracija; ultrazvučna ekstrakcija; antimikrobna aktivnost

nije evidentirano