hrvatski

Sinteza C-6 alkiliranih timinskih i uracilnih derivata kao nukleozidnih mimetika

Sintetiziran je veliki broj C-5 i C-6 supstituiranih derivata pirimidina koji su antitumorski i antivirusni lijekovi. 5-Fluoruracil (5-FU) i 5-fluordeoksiuridin (5-FdU) kao antitumorski, te 3'-azido-3'-deoksitimidin (AZT) i (E)-5-(2-bromvinil)-2'-deoksiuridin (BVdU) kao antivirusni lijekovi najznačajniji su C-5 supstituirani predstavnici pirimidina. Od C-6 supstituiranih pirimidinskih derivata, najznačajniji su 1-[2-hidroksietoksi)metil]-6-(feniltio)timin (HEPT) i 3, 4-dihidro-2-alkoksi-6-benzil-4-oksopirimidin (DABO). Različiti fluorirani analozi pirimidina mogu se koristiti i kao radiofarmaceutici u pozitron emisijskoj tomografiji (PET). PET je metoda koja se koristi za rano otkrivanje različitih oboljenja, a njome je moguće uočiti promjene u funkciji i metabolizmu u različitim organima u tijelu. Cilj ovih istraživanja bio je sintetizirati nove supstancije koje bi se mogle primijeniti u antivirusnoj i antitumorskoj kemoterapiji. Metodom litiranja 2, 4-dimetoksi-5, 6-dimetilpirimidina, te nukleofilnom adicijom s odgovarajućim ketonom, dobiven je spoj 5. Dehidratacijom spoja 5 dobiveni su spojevi 6 i 7, dok reakcijom istog 2, 4-dimetoksi derivata s klortrimetilsilanom i NaI, sintetizirani su odgovarajući 2, 4-dihidroksi derivati 7 i 8. Reakcijom litiranog spoja 1 i etil-4-fluorbenzoata, dobivena je smjesa keto-enolnih tautomera, dok je Stillovom reakcijom 2, 4-dimetoksi-5-brom-6-metilpirimidina s tributilfurilstananom pripremljen 5-furilpirimidinski derivat 3. Reakcijom 2, 4-dihidroksi-6-metilpirimidina sa heksametildisilazanom i supstitucijom s 2-(trimetilsilil)etoksimetilkloridom dobiveni su spojevi 11, 12 i 13. Spojevima 2-4 i 6-13 ispitana su antitumorska djelovanja. Spojevi 3 i 4 pokazali su najizraženija citostatska djelovanja, posebno protiv karcinoma debelog crijeva i karcinoma pluća (3: IC50 = 2&plusmn ; ; 1, 6 μ M, SW 620 ; 4: IC50 = 1&plusmn ; ; 0, 5 μ M, HCT 116 ; IC50 = 1&plusmn ; ; 0, 4 μ M, H 460).

C-6 supstituirani derivati pirimidina; litiranje; pozitron emisijska tomografija (PET); antivirusna aktivnost; 1H i 13C NMR spektroskopija

nije evidentirano