hrvatski

Sinteza C-5 supstituiranih derivata L-askorbinske kiseline s potencijalnim antivirusnim djelovanjem

L-Askorbinska kiselina (vitamin C) jedna je od najvažnijih biomolekula koja djeluje kao antioksidans. Vitamin C je uključen u različite fiziološke procese kao što je stvaranje kolagena, a također je važan i u prevenciji od kroničnih bolesti: tumora, celebralne apopleksije, dijabetesa, atipičnog dermatitisa, srčanog infarkta i AIDS-a. Stoga je vitamin C koristan sintetski prekursor za mnoge molekule s potencijalnim biološkim djelovanjem na temelju svoje kemijske funkcionalnosti. 5, 6-Di-O-tosilni derivat 2, 3-di-O-benzil-L-askorbinske kiseline (7) sintetiziran je strategijom selektivne zaštite i skidanja funkcionalnih skupina u položajima 2 i 3 laktonskog prstena, te 5 i 6 pobočnog lanca L-askorbinske kiseline. Reakcijom spoja 7 s NaAc nastaje smjesa 6-O-acetil (8) i 6-hidroksi (9) derivata L-askorbinske kiseline kao Z izomeri. 5, 6-Di-O-acetil-2, 3-di-O-benzil-L-askorbinska kiselina (4) je ključni intermedijer za kondenzaciju s pirimidinskim i purinskim bazama. 5-Joduracilni derivat L-askorbinske kiseline (10) priređen je Vorbruggenovom kondenzacijom spoja 4 i sililiranog derivata 5-joduracil u prisutnosti TMS-triflata. Stilleovom reakcijom kataliziranom paladijem sintetizirani su 5-furiluracilni (11) i 5-viniluracilni (15) derivati L-askorbinske kiseline, koji su potom prevedeni u odgovarajuće bromirane i klorirane derivate (12-14 i 17). 5-Bromviniluracilni derivat L-askorbinske kiseline dobiven je kondenzacijom E-5-bromviniluracila sa spojem 4. Sintezom 6-klorpurina i 5-O-acetil-6-brom-2, 3-di-O-benzil-L-askorbinske kiseline (5) dobivena je smjesa regioizomera N-9 i N-7 (18a i 18b). Sintetizirani spojevi 1-7, 9, 12, 13 i 15-17 ispitani su na djelovanje protiv staničnih linija zloćudnih tumora: karcinom vrata maternice (HeLa), karcinom dojke (MCF-7), karcinom gušterače (MiaPaCa-2), karcinoma grkljana (Hep-2), karcinom crijeva (SW620) i normalnih diploidnih fibroblasta (WI38). 5-Viniluracilni derivat L-askorbinske kiseline (15) pokazao je najbolje citostatsko djelovanje protiv karcinoma gušterače kod čovjeka (IC50=2, 2 uM) i raka dojke kod miša (IC50=3, 8 uM)

L-askorbinska kiselina; C-5 supstituirani derivati uracila; antivirusna aktivnost

nije evidentirano