hrvatski

Sinteza potencijalno biološki aktivnih amidina i bis-amidina heterocikličkog reda

Cilj ovoga rada bio je pripraviti niz heteroaromatskih molekula, acikličkih i cikličkih struktura, koje sadrže furansku i tiofensku jezgru te ispitati njihovu biološku aktivnost i njihovu interakciju s polinukleotidima. Višestupnjevitom sintezom primjenom reakcije aldolne kondenzacije, esterifikacije, Vielsmeyer-ovog formiliranja te reakcije prevođenja aldehidne skupine u cijano-supstituent, pripravljeni su novi cijano-supstituirani spojevi furil- i tienil-fenil akrilata (5, 6, 12, 13, 14, 18 i 22), tienil-furil akrilata (35 i 43), ditienil akrilata (36) te spojevi nafto-tiofenskog (22) benzoditiofenskog (38) i benzo-tieno-furanskog (35 i 44) reda kao prekursora za pripravu odgovarajućih amidino-supstituiranih derivata (15, 16, 17, 19, 20, 21, 23, 25, 37, 38 i 45) primjenom Pinner-ove reakcije. Aciklički cijano-supstituirani spojevi (12, 13, 35, 36 i 43) fotokemijskom dehidrociklizacijom prevedeni su u njihove cikličke derivate (22, 38, 35 i 44). Reakcijom fotokemijske dehidrociklizacije amidino-supsituiranog derivata furil-fenil akrilne kiseline (19) u vodenom mediju pripravljen je njegov ciklički derivat metil-2-(N-izopropilamidino)nafto[2, 1-b]furan-5-karboksilat hidroklorid (24), koji je pokazao najizraženija antitumorska svojstva, pa reakcija fotokemijske dehidrociklizacije acikličkog derivata(19) u ciklički amidin (24) predstavlja modelnu reakciju fotodinamičke antitumorske terapije. Novi aciklički cijano-supstituirani spojevi spektroskopski su okarakterizirani (UV/Vis spektroskopijom i fluorimetrijom) i ispitivana je njihova interakcija s ct-DNA. Aciklički cijano-derivati 5, 6, 12, 13, 14, 33 i 43 pokazuju veoma slabu interakciju s ct-DNA. Amidino-supstituirani aciklički derivat (19) ne pokazuje nikakvu interakciju sa molekulom polinukleotida za razliku od cikličkih amidino-supstituiranih spojeva (24, 25, 37 i 45) koji reagiraju s ct-DNA što je vidljivo iz njihovih UV/ Vis i fluorimetrijskim spektrima. U UV/Vis spektrima prisutan je batokromni i hipokromni pomak kao i dvije izozbestičke točke što je karakteristično za molekule koje interkaliraju u dvostruku uzvojnicu polinukleotida (DNA/RNA). Također, svim gore navedenim cijano i amidino-derivatima ispitana je antitumorska aktivnost. Znatno jaču antiproliferativnu aktivnost pokazali su spojevi 24, 33, 37 i 38 za razliku od ostalih ispitivanih derivata.

furil-fenil akrilati; tienil-fenil akrilati; tienil-furil akrilati; ditienil akrilati; naftofurani; naftotiofeni; benzo-tieno-furani; benzoditiofeni; amidini; interkalatori; interakcije s DNA/RNA; antitumorska aktivnost

nije evidentirano