hrvatski

Sinteza i fotokemija novih furanskih o-vinilheterostilbena

U svrhu fotokemijske priprave policikličkih struktura s kisikom, sintetizirani su novi furanski o-supstituirani heterostilbeni. Navedeni spojevi pripravljeni su Wittigovom reakcijom, a mogu se grupirati na sljedeći način:  -(3-supstituirani-2-furil)-o-divinilbenzeni 2-4,  ,  '-disupstituirani 2-furil-, 2-benzofuril- i 2-naftofuril-o-divinilbenzeni 7-9 i arilni i heteroarilni analozi 2, 3-distirilfurana 10-14. Fotokemijsko ponašanje ovih novih heksatrienskih sustava studirano je u uvjetima intra- i intermolekularnih reakcija cikloadicije. Tako,  -(3-supstituirani-2-furil)-o-divinilbenzeni 2-4 intramolekularnom [2+2]-cikloadicijom daju benzobiciklo[2.1.1]heksenske derivate 22a-c te odgovarajuće fenantrene 23a-c. Sterički ometano zatvaranje cikloheksenskog prstena usmjerava reakciju ka nastajanju napetije benzobiciklo[2.1.1]heksenske strukture 22a-c u kojoj ne participira furanska jezgra. To je u ovom slučaju favorizirani proces uslijed okupiranog položaja 3 furanske jezgre. Za razliku od  -(3-supstituiranih-2-furil)-o-divinilbenzena 2-4 nesupstituirani derivat 1 zatvara se u stabilniju biciklo[3.2.1]oktadiensku strukturu. Drugi niz derivata (spojevi 7-9) koji također sadrži heksatrienski sustav, čija je središnja dvostruka veza dio benzenske jezgre, daje benzobiciklo[3.2.1]oktadienske strukture 29-31 kao intramolekularne fotoprodukte te ciklofane 32-34 kao dimerne produkte. Pri tome se kao najselektivniji pokazao naftofuranski derivat 9 koji, zahvaljujući najjačem  - intra- ili intermolekularnom kompleksiranju, daje pri niskim koncentracijama otopina stereoselektivno samo biciklički spoj 31 a pri visokim koncentracijama stereospecifično dimerni produkt, ciklofan 34. Nasuprot tome, arilni i heteroarilni analozi 2, 3-distirilfurana 10-14 sadrže u svojoj strukturi heksatriene kojima je središnja dvostruka veza uklopljena u furansku jezgru. Oni daju mehanizmom intramolekularne [2+2]-cikloadicije fototranspozicijske produkte 46-48 i stilbenske odnosno fenantrenske derivate, nastale razlaganjem intermolekularnih ciklobutanskih adukata. Strukture svih novih spojeva potvrđene su spektroskopskim metodama.

benzofuran; biciklo[3.2.1]oktadieni; ciklobutan; ciklofan; dimeri; fotokemija; fotokemijska adicija; fototranspozicijske reakcije; furani; intermolekularna i intramolekularna fotocikloadicija; naftofurani; sinteza; spektroskopske metode; stilbeni; stirilfu

nije evidentirano