hrvatski

EKSPRESIJA I REGULACIJA GENA ZA UROKINAZNI PLAZMINOGEN AKTIVATOR U STANIČNIM LINIJAMA KARCINOMA MOKRAĆNOG MJEHURA

Kadherini su transmembranske molekule koje se sa svojim izvanstaničnim domenama povezuju s kadherinima susjednih stanica, a s citoplazmatske strane su vezane uz niti aktinskog citoskeleta pomoću molekula katenina. U normalnom epitelnom tkivu međustanična adhezija posredovana E-kadherinom povezuje susjedne stanice i daje im epitelnu organizaciju. U mnogim karcinomima, poremećena je ekspresija E-kadherina, što vodi promjeni morfologije stanica u fibroblastični oblik, ekspresije mezenhimalnih biljega, reorganizacije citoskeleta, te pojačane sposobnosti migracije. Reorganizacija citoskeleta, utječe na aktivnost mnogih gena, među kojima je vrlo važan urokinazni plazminogen aktivator (uPA). uPA je serinska proteaza koja im ključnu ulogu u fibrinolizi i razgradnji izvanstaničnog matriksa, te u invaziji i metastaziranju tumorskih stanica. U karcinomima mokraćnog mjehura gubitak funkcije E-kadherina upućuje na invazivne oblike tumora i na lošiju prognozu bolesnika. Ispitivali smo seriju staničnih linija karcinoma mokraćnog mjehura čovjeka različitih morfoloških karakteristika i ekspresije E-kadherina. Povećana ekspresija uPA korelirala je s gubitkom funkcije E-kadherina, fibroblastičnim fenotipom stanica, ekspresijom N-kadherina, ekspresijom izoforme katenina p120 od 120 kDa, te promjenama u organizaciji aktinskih niti. Transkripcija uPA gena bila je značajno povećana u stanicama fibroblastične morfologije (poput SW800 i J82), i do 20 puta u odnosu na stanične linije epitelne morfologije (poput SCaBER, RT112, 575A). Inhibitor aktivnosti ERK1 i 2 MAP kinaza, smanjivao je i aktivnost i ekspresiju uPA u svim staničnim tipovima bez obzira na morfologiju stanica. U SW800 i J82 staničnim linijama razina aktivnog c-Jun proteina povišena i do 8 puta u odnosu na epitelne stanice. Kurkumin, inhibitor JNK MAP kinaze smanjivao je izvanstaničnu aktivnost uPA, ali bez učinka na njegovu ekspresiju. Inhibitor p38 MAP kinaza nije imao učinka na ekspresiju uPA, niti na njegovu proteolitičku aktivnost. Egzogenom ekspresijom E-kadherina i palkoglobina u invazivnu staničnu liniju SW800 liniju pokušali smo uspostaviti adhezijske veze posredovanje E-kadherinom, te na tom modelu izučiti signalne puteve koji reguliranu transkripciju uPA. Dobiveni klonovi stanica pokazali su visoku ekspresiju adhezijskih molekula, te njihov smještaj na staničnoj membrani. Usprkos tome što su stanice formirale adhezijske komplekse na staničnoj membrani, kompleksi nisu bili funkcionalni, jer nije došlo do njihovog povezivanja s aktinskim nitima. Na taj način je izostala reorganizacija aktinskih niti i trajna promjena morfologije u epitelni oblik. Zaključili smo da u staničnim linijama karcinoma mokraćnog mjehura čovjeka uPA ekspresija korelira s funkcijom E-kadherina. Za ekspresiju je nužna aktivnost ERK MAP kinaza. U SW800 staničnoj liniji postoji negativni regulatorni mehanizam koji ne dozvoljava funkcionalnost E-kadherina, odnosno njegovo povezivanje s nitima aktina.

urokinazni plazminogen aktivator; karcinom mokraćnog mjehura; E-kadherin; MAP kinaze.

nije evidentirano