bošnjački

Prilog studiji korelacije dinamičke čvrstoće i žilavosti loma na izdržljivost željezničkih šina u eksploataciji

Ova teza je napravljena u okviru više naučno-istraživačkih zadataka radjenih na Metalurškom institutu "Hasan Brkić" u Zenici. Najveći dio laboratorijskih ispitivanja izvršen je u laboratorijima Metalurškog instituta (posebno ZFM, MRC i ZMH), a manji dio u Odsjeku metala Sektora za materijale i zaštitu VTI u Beogradu. Dragocjenu pomoć u prikupljanju podataka o oštećenjima željezničkih šina na prugama JŽ dali su predstavnici ZJŽ i glavnih ŽTP/ŽTO/ŽG u zemlji. U savremenim uslovima eksploatacije su željezničke šine izložene kako porastu brzina, tako i porastu osovinskog opterećenja, kao i dodatnih naprezanja od pretežno zavarenog kolosijeka. Od njih se pored sigurnog vodjenja i nošenja vozila traži i što duža izdržljivost u eksploataciji, što podrazumijeva i visoku otpornost na habanje i zamor. Osnovni vanjski uticaji koji se moraju uzeti u proračun kod procjene izdržljivosti šina u uslovima eksploatacije su: atheziona sila na mjestu dodira sa točkom, otpori vožnje koji rastu sa kvadratom brzine, veličina tereta, stanje oslonaca i uticaji klimatskih promjena (posebno razlike temperature, vlaga itd.). Svim navedenim uticajima se suprotstavlja željeznička šina kao nosač na beskonačnom osloncu svojim geometrijskim karakteristikama i čvrstoćom materijala uz uslov da je u potpunosti definisan njezin način oslanjanja. Iako se u svijetu stalno radi na izlanaženju sve boljih konstrukcionih rješenja gornjeg i donjeg stroja pruga radi zadovoljenja ovako složenih zahtjeva i uslova eksploatacije, dešavaju se svuda na prugama lomovi, naprsnuća i druga oštećenja šina, koja ugrožavaju bezbjednost saobraćaja. Poznavanje samo mehaničkih osobina i hemijskog sastava šina, koje propisuju standardi JUS C.K1.020 i Kodeks UIC 860V za uslove prijema, ne može se smatrati dovoljnim za tumačenje različitih pojava do kojih dolazi u njihovoj eksploataciji. Zbog toga postoji i urgentna potreba za praćenjem trendova razvoja i za boljim poznavanjem kvaliteta željezničkih šina. U tom cilju se pored kolaudacionih vrše i druga dodatna ispitivanja kvaliteta šina, kao što su: zamaranje, žilavost loma, rast pukotina zamora, habanje, fraktografska, fino-strukturna, defekstoskopska i sl. ispitivanja. Poznavanje svih navedenih podataka o kvalitetu šina vrlo je važna, kako za proizvodjače zbog dobivanja osnova za dalje poboljšavanje kvaliteta i razvoj, tako i za kupca, odnosno korisnika usluga zbog poboljšane bezbjednosti. Osnovni cilj ove teze je prilog povećanju bezbjednosti željezničkog saobraćaja utvrđivanjem bitnih egzaktnih tehničko-tehnoloških parametara, na osnovu kojih se mogu odgovorno dati potrebne ocjene. Zbog toga su pored analize oštećenja i lomova šina na prugama JŽ, izvršena i obimna istraživanja na uzorcima iz tri kvaliteta domaćih čelika za šine i to hemijskog satava, karakteristika zatezanja, žilavosti loma, dinamičke čvrstoće i njihove mikrostrukture, a date su i osnovne korelacije svih relevantnih veličina.

??

NEPOTPUN BIBLIOGRAFSKI ZAPIS!!