hrvatski

Polimorfizmi gena ABCG2 i SLCO1B1 kao rizični čimbenici terapije statinima (ABCG2 and SLCO1B1 gene polymorphisms as risk factors to statin therapy

Prema podatcima WHO-a, koronarna arterijska bolest (CAD) postala je jednom od najvećih „ubojica“ suvremenog svijeta. Dislipidemija, odnosno povišene razine ukupnog kolesterola, lipoproteina niske gustoće (LDL), triglicerida (TG) ili snižene razine lipoproteina visoke gustoće (HDL), smatra se jednim od kritičnih čimbenika za razvoj CAD-a. U posljednje su vrijeme statini najšire propisivani lijekovi u prevenciji i terapiji CAD-a i ishemijskog inzulta. Štoviše, oni dokazano smanjuju morbiditet i mortalitet snižavanjem razine LDL - kolesterola u krvnoj plazmi. Međutim, statini uzrokuju mnoge ozbiljne nuspojave, poput miopatije i rabdomiolize. Štoviše, kako se statini koriste u dugotrajnoj terapiji kroničnih bolesti, velik je i rizik od nuspojava kao posljedice interakcija s drugim lijekovima u politerapiji. Također, utvrđene su velike interindividualne razlike u smanjenju razina LDL - kolesterola te u incidenciji ADR-a prilikom terapije statinima. Postoje čvrsti znanstveni dokazi o važnosti membranskih prijenosnika OATP1B1 i BCRP u farmakokinetici statina. Oba transportera pokazuju značajnu genetičku varijabilnost, a učestalost polimorfizama SLCO1B1 521T>C i ABCG2 421C>A ima veliku i populacijsku i rasnu varijabilnost. Varijantni je alel SLCO1B1 521C najučestaliji u europskoj (16 %), azijatskoj (12 %) i afričkoj populaciji (1 %). Varijantni alel ABCG2 421A je najučestaliji u Azijata (30 %), zatim u bjelačkoj populaciji (10-15 %), dok je najrjeđi u afričkoj populaciji (2 %). Rezultati ustanovljeni u populaciji Hrvatske u skladu su s rezultatima dobivenima za druge europske, bjelačke populacije. Polimorfizmi gena povezuju se s varijabilnom kinetikom, ali i podložnosti razvoja neželjenih učinaka lijekova supstrata, jer varijabilna aktivnost u prijenosu lijekova preko barijera u probavnom sustavu, na barijeri jetra-žuč te tubulima bubrega u slučaju BCRP, te unos lijeka u jetra putem OATP1B1 mogu značajno modulirati apsorpciju, distribuciju i izlučivanje lijekova-supstrata. Stoga analiza polimorfizama SLCO1B1 i ABCG2 može poslužiti u individualizaciji i optimizaciji liječenja statinima te minimalizaciji rizika razvoja nuspojava, prvenstveno miotoksičnosti i hepatotoksičnosti.

statini, polimorfizam, OATP1B1, BCRP, genotipizacija, farmakogenomika, personalizirana medicina, nuspojave lijekova

nije evidentirano