hrvatski

Je li bogat onaj tko ima novac ko vrag leda ili novac ko žaba dlak? O figurama misli i riječi u kajkavskoj dijalektnoj frazeologiji

Pristupi se motiviranosti i značenju frazema kreću u rasponu od onih koji frazeme smatraju potpuno arbitrarnim jezičnim jedinicama do onih koji frazeme promatraju kao jezičnu manifestaciju konceptualnih veza, a njihova značenja motiviranima. Teorijski okvir za provedeno istraživanje temelji se na konvencionalnoj figurativnoj teoriji jezika (CFLT) koju donose Dobrovol’skij i Piirainen (2005) prema kojoj se frazeološko značenje ostvaruje na dvjema razinama – na razini leksikaliziranoga konvencionaliziranog prenesenog značenja koje se ustalilo u upotrebi te na razini lingvistički relevantnog traga koji na značenje frazema ostavlja slika u njegovoj pozadini kao njegov značenjski talog. Primarna konceptualna razina predstavlja doslovno značenje određenoga frazema, a sekundarna njegovo preneseno značenje. Diskrepancija između doslovnog (slobodnog) i frazeološkog značenja izražava se semantičkom posebnošću frazema koju Burger (2007: 32) naziva idiomatičnošću. Povezuje ih slikovna sastavnica, konvencionalna slika koja je, kao i znanje o izvanjezičnoj stvarnosti, određena konceptualnom metaforom koja je motivirala frazeološko značenje. Frazemske sastavnice pritom svojim prototipnim leksičkim značenjima pridonose značenju i razumijevanju frazema kao cjeline. Slobodna sveza riječi na primarnoj konceptualnoj razini pruža sliku na kojoj će procesom metaforizacije biti građeno frazeološko značenje. Kao posebna se skupina mogu izdvojiti frazemi nastali pretvorbom doslovnoga značenja u preneseno, frazeološko značenje pomoću figura riječi i misli poput poredbe, antiteze i ironije. Takvim su procesom frazeologizacije nastali kajkavski dijalektni frazemi koji su predmetom provedenoga istraživanja. Prije njegove je provedbe pretpostavljeno da će se najveći dio frazema odnositi na čovjeka i njegove osobine te da će njihovo značenje biti negativno konotirano i (blago) pejorativno. Pretpostavilo se i da će većina frazema potvrđenih u korištenim izvorima pripadati poredbenoj frazeologiji. Frazeološka građa na kojoj je provedena analiza prikupljena je iz objavljene kajkavske dijalektne građe i osobnim terenskim istraživanjima. Frazemi se analiziraju semantički-konceptualno te se donosi osvrt na njihov strukturni aspekt, a u posebnom se potpoglavlju izdvajaju i njihove jezične značajke. Provedenim se istraživanjem i analizom želio dati doprinos istraživanjima kajkavske dijalektne frazeologije, ali i frazeologije općenito, posebno na području istraživanja motiviranosti frazeološkoga značenja.

kajkavska dijalektna frazeologija, figure misli, motiviranost frazeološkoga značenja

nije evidentirano