hrvatski

Manjak proteina alfa-1-antitripsina

Alfa-1-antitripsin (A1AT) visoko je polimorfan glikoprotein kojeg stvaraju hepatociti i alveolarni makrofagi te je najvažniji inhibitor proteaza. Djelovanje alfa-1- antitripsina, u ulozi proteaznog inhibitora, prvi je put opisano na tripsinu pa je od tuda i nastao njegov naziv. U mehanizmu njegovog djelovanja smatra se da između proteaza i A1AT nastaje čvrsta veza u molarnom omjeru 1:1 čega je posljedica inaktivacija proteolitičke aktivnosti proteaza. A1AT štiti tkiva od enzima upalnih stanica, posebno neutrofilne elastaze. 95% zdrave populacije ima koncentraciju A1AT u serumu u interval 0, 9-2, 3 g/L, ali koncentracija se može višestruko povećati nakon akutne upale. Manjak A1AT nasljedna je autosomna recesivna bolest i posljedica je mutacije SERPINA1 gena smještenog na kromosomu 14q 31-32.2. Alele A1AT dijelimo na normalne i rizične, a rizični se još dijele na deficijentne, disfunkcionalne i nul alele. Najčešći normalni alel je PiM kojeg prati normalna koncentracija A1AT. Od promijenjenih alela najčešće se pojavljuju PiS i PiZ koje prati snižena koncentracija A1AT u serumu. Koncentracija se određuje imunokemijskom, a fenotip metodom izoelektričnog fokusiranja. Organi koji su najviše podložni razvoju bolesti, uzrokovane manjkom A1AT, su pluća i jetra, a rjeđe se spominju bolesti sistemski vaskulitis i panikulitis. Rana dijagnoza manjka A1AT može usporiti ili čak zaustaviti napredovanje bolesti. Bolest pluća liječi se pročišćenim, humanim A1AT koji može održati razinu u serumu iznad ciljane zaštitne razine. Za bolest jetre nadoknada enzima ne pomaže jer je uzrok bolesti najčešće poremećen metabolizam enzima, a ne njegov manjak.

alfa-1-antitripsin, manjak, fenotip, genotip, jetra, pluća

nije evidentirano