hrvatski

Povezanost između osobina ličnosti i fluidne i kristalizirane inteligencije kod adolescenata

Devedesetih godina prošlog stoljeća obnovljen je interes za istraživanja povezanosti između inteligencije i ličnosti, naročito nakon detaljnih prikaza tumačenja ove veze autora Saklofske i Zeidnera te Sternberga i Ruzgisa i metaanalitičke studije povezanosti konstrukata ličnosti i inteligencije Ackermana i Heggestada. Chamorro-Premuzic i Furnham predložili su model dva nivoa kao konceptualni okvir za razumijevanje rezultata dobivenih istraživanjem povezanosti između velikih pet osobina ličnosti i fluidne i kristalizirane inteligencije. U istraživanjima o povezanosti između osobina ličnosti i inteligencije dominiraju radovi u kojima su ispitanici bili odrasli. Nedovoljan je broj radova u kojima se ova povezanost istražuje kod djece. Cilj našeg rada bio je ispitati povezanosti između osobina ličnosti i fluidne i kristalizirane inteligencije kod mlađih adolescenata. Kao polazni model ličnosti korišten je Eysenckov PEN sistem. S obzirom na sličnosti između modela velikih pet i Eysenckovog PEN sistema, modificiran je model dva nivoa uvođenjem psihoticizma umjesto savjesnosti i otvorenosti za nova iskustva. Istraživanje je provedeno na grupi od 275 učenika šestih razreda osnovnih škola iz Kantona Sarajevo. Od ukupnog broja ispitanika 50, 5 % je muškog spola. Prosječna dob ispitanika iznosila je M=12, 55 (SD=0, 57). Za ispitivanje fluidnih sposobnosti korištene su Standardne Ravenove progresivne matrice i Cattellov test slobodan od kulture, dok je za ispitivanje kristaliziranih sposobnosti korištena Mill Hill ljestvica rječnika. Osobine ličnosti su mjerene korišćenjem Eysenckovog upitnika ličnosti za djecu. Podaci su obrađeni standardnom regresijskom analizom. Regresijski model za kriterijsku varijablu fluidna inteligencija operacionaliziranu preko SPM-a je statistički značajan (F(4, 234)=4, 7, p<.0001). Skup prediktorskih varijabli ličnosti objašnjava 7, 4 % varijabiliteta rezultata na Standardnim progresivnim matricama. Statistički značajni prediktor je ekstraverzija (=.232, p=0, 0001). Regresijski model za kriterijsku varijablu fluidna inteligencija operacionaliziranu preko Cattellovog testa inteligencije je statistički značajan (F(4, 226)=8, 03, p=0001). Skup prediktorskih varijabli ličnosti objašnjava 12, 4 % varijabiliteta rezultata na Cattellovom testu. Statistički značajni prediktor je ekstraverzija (beta=.292, p=0, 0001), psihoticizam (beta=-.200, p=0, 004) i skala laži (beta=-.135, p=0, 045). Regresijski model za kriterijsku varijablu kristalizirana inteligencija je statistički značajan (F(4, 249)=7, 51 ; p=.0001). Skup prediktorskih varijabli ličnosti objašnjava 10, 8 % varijabiliteta rezultata. Statistički značajni prediktori su psihoticizam (beta=-.217, p=0, 001), skala laži (beta=-.231, p=0, 0001) i ekstraverzija (beta=.192, p=0, 002). Dobiveni rezultati djelimično potvrđuju model dva nivoa.

osobine ličnosti ; fluidna inteligencija ; kristalizirana inteligencija

nije evidentirano