hrvatski

Uloga pokretnih genetičkih elemenata u adaptaciji

U ovom završnom radu opisana je uloga pokretnih genetičkih elemenata, transpozona (TE), u evoluciji genoma, stvaranju genetičke raznolikosti, adaptaciji i invazivnosti vrsta. Transpozoni se dijele na DNA transpozone i retrotranspozone koji se razlikuju prema načinu premještanja u genomu. DNA transpozoni se uglavnom premještaju tzv. „isijeci i prenesi“ mehanizmom, a retrotranspozoni „kopiraj i prenesi“ mehanizmom i sličniji su virusima. Transpozoni su snažni insercijski mutageni te mogu imati i pozitivne i negativne utjecaje na domaćina. Prisutni su u genomima svih organizama, a kod nekih čine većinu sadržaja genoma. Kralježnjaci su skupina organizama koji su evolucijski jako uspješni i imaju strukturno i funkcionalno složene genome koji sadrže sve vrste TE elemenata. Smatra se da su oni imali značajnu ulogu u njihovoj evoluciji. Kontrola transpozicije u genomu se prvenstveno odvija epigenetski, putem RNA interferencije ili DNA metilacije. Aktivacija TE elemenata može biti posljedica relaksacije epigenetske kontrole uzrokovane promjenama u okolišu, posebno u uvjetima stresa. Smatra se i da je prilagodljivost invazivnih vrsta, unatoč smanjenoj genetičkoj raznolikosti zbog učinka uskog grla, u vezi s aktivnošću transpozona koji stvaraju nove varijacije i raznolikost. Opisani su primjeri kod različitih vrsta.

DNA transpozoni, retrotranspozoni, okoliš, adaptacija, invazivne vrste

nije evidentirano