hrvatski

Melatonin - novo lice moderne dijabetologije

Vrijeme u kojem živimo/djelujemo obilježeno je eksponencijalnim porastom prekomjerne težine/pretilosti, uz brojne reperkusije na kvalitetu i trajanje života te generiranje enormnih troškova usmjerenih liječenju metaboličkih bolesti i njihovih kroničnih komplikacija. Adipozitet je glavni predisponirajuć faktor za razvoj metaboličkog sindroma (MS), koji pod zajednički nazivnik svodi kako antropometrijske pokazatelje poput indeksa)tjelesne mase i (omjera)opsega struka i bokova, tako i brojne komorbiditete poput (pre)dijabetesa, arterijske hipertenzije i dislipidemije, te nerijetko nealkoholnog steatohepatitisa, opstruktivne sleep-apneje, kronične bubrežne bolesti, neuroloških oboljenja, bolesti reproduktivnog sustava, depresije te nekih vrsta karcinoma. Gotovo 30 godina nakon “otkrića” MS-a, nisu potpuno objašnjeni svi patofi ziološki mehanizmi/procesi ovog kompleksnog klupka metaboličkih disbalansa. Međutim, nekolicina jest: disfunkcija masnog tkiva, stvaranje lipidnih metabolita, generalizirana upala i stanični stres, te posljedične inzulinska rezistencija, hiperglikemija, dislipidemija i aterogeneza. Činjenica da bolesnici sa MS-om imaju nizak serumski antioksidativni status, uz povišenu razinu upalnih reaktanata, otvara vrata antioksidansima kao potencijalnom oružju protiv kaskadne metaboličke disregulacije. Prepoznavši ogroman potencijal, znanost je posljednjeg desetljeća iznjedrila mnoštvo antioksidativnih molekula, među kojima se svakako našao i melatonin. Melatonin/5-metoksi-n-acetiltriptamin indolamin je koji se iz triptofana/serotonina sintetizira tijekom noći (većinom u epifi zi) te zahvaljujući visokoj hidro- i lipofi lnosti biva distribuiran u sva tkiva/organe, ostvarujući brojne hormonske, autokrine i parakrine učinke. Svoju pleiotropnost melatonin ostvaruje zahvaljujući kako širokoj rasprostranjenosti MT1 i MT2 receptora, tako i snažnim antioksidativnim, protuupalnim, imunomodulirajućim, vazomotornim i onkostatskim učincima, od kojih su u svjetlu MS-a najzanimljiviji oni antioksidativni i protuupalni. Antioksidativno djelovanje melatonin ostvaruje direktno - neutraliziranjem slobodnih radikala (uz stvaranje visoko antioksidativnih međuprodukata – AFMK/N1-acetil-N2-formil-5-metoksikinuramina i AMK/N1-acetil-5-metoksikinuramina), te indirektno – stimulirajući sintezu antioksidativnih (superoksid-dismutaza, glutation-reduktaza, glutation-peroksidaza...) i inhibirajući sintezu prooksidativnih enzima (no-sintetaza, lipoksigenaze...). Protuupalne učinke melatonin ostvaruje blokiranjem transkripcijskih faktora koji induciraju proupalne citokine, TNFα i prostaglandine te enzima koji podržavaju kroničnu upalu(ciklooksigenaza-2, inducibilna NO- sintetaza). Rezultat su smanjena lipidna peroksidacija i DNK-degradacija te očuvani membranski lipidi, citosolni proteini, mitohondrijski integritet i energetska stanična ravnoteža. Proupalno okruženje i oksidativni stres pozitivno koreliraju sa inzulinskom rezistencijom, nastankom predijabetesa/dijabetesa, dislipidemijom/trigliceridemijom te povećanjem kardiovaskukarnog rizika. Ovakva multifunkcionalna antioksidativno-protuupalna molekula s rastućim brojem laboratorijskih i kliničkih dokaza o inzulinskoj senzitizaciji, glukoregulaciji, vazodilataciji, antiaterogenom i antiapoptotičkom učinku, te kardio- i neuroprotektivnosti, zasigurno će naći mjesto i u modernoj dijabetologiji.

melatonin ; dijabetes ; metabolički sindrom

nije evidentirano